Wat is collageen?

Collageen, afgeleid van het Griekse woord voor lijm (kolla), is het eiwit dat het meest voorkomt in het menselijke lichaam. Het heeft een harde, onoplosbare en vezelige structuur. 

Collageen fungeert als een ondersteunende structuur en verankert de cellen aan elkaar. Het zit in de onderste lagen van de lederhuid en zorgt er voor een grote trekspanning. 

Collageen is dus de basis voor alle bindweefsels in het lichaam en garandeert de stabiliteit van de huid, pezen, spieren, botten en ander bindweefsel. Het maakt een belangrijk deel uit van de extracellulaire matrix.

Wat zijn de verschillende soorten collageen?

De collageen superfamilie omvat 28 leden die worden onderscheiden via Romeinse cijfers. We geven in de onderstaande tabel even de 5 meest gekende vormen van collageen.

Collageen type I

Dit type heeft een structurerende rol en komt het meest voor in het lichaam. Je vindt het in:

  • de bloedvaten;
  • het bindweefsel en het kraakbeen;
  • de botten, pezen en gewrichtsbanden;
  • huid, haar en nagels.
Collageen type II Dit collageen vinden we in de tussenwervelschijven, de ribben, de gewrichten, de neus, het strottenhoofd en de luchtpijp. Het speelt een rol met betrekking tot flexibiliteit en elasticiteit.
Collageen type III Deze vorm van collageen zit dan weer in de bloedvaten, de weefsels en de huid. Het heeft voornamelijk een ondersteunende rol.
Collageen type IV Dit type collageen zit voornamelijk in de huid en staat in voor de groei en regeneratie van cellen.
Collageen type V Als laatste vind je collageen type V vooral terug in het haar en heeft een structurerende rol.

De verschillende functies van collageen

Het gemeenschappelijke structurele kenmerk van de verschillende types collageen is de aanwezigheid van een drievoudige helix die kan variëren van het grootste deel van hun structuur (96% voor collageen I) tot minder dan 10% (collageen XII).

Collageen speelt een structurele rol in je lichaam en draagt bij tot de mechanische eigenschappen, de organisatie en de vorm van de weefsels.

De overige types collageen

Collageentype Locatie Functie
Type VI Extracellulaire matrix rond cellen Verbindt cellen en de matrix, ondersteunt celmigratie.
Type VII Ankerfibrillen in de huid Verbindt de epidermis met de dermis, essentieel voor huidstabiliteit.
Type VIII Endotheelcellen van bloedvaten Betrokken bij de vorming van bloedvaten (angiogenese).
Type IX Kraakbeen Biedt flexibiliteit en stabiliteit, vaak samen met type II.
Type X Hyalien kraakbeen, groeischijven van botten Speelt een rol in botgroei en ossificatie.
Type XI Kraakbeen Reguleert collageenvezelgrootte, ondersteunt kraakbeenstructuur.
Type XII Pezen, ligamenten, weefsels onder mechanische stress Verhoogt sterkte en stabiliteit van bindweefsels.
Type XIII Celmembraan, pezen, ligamenten, botten, hartspierweefsel Ondersteunt cel-matrixverbindingen, wondgenezing, en stabiliteit van bindweefsel.
Type XIV Bindweefsel, zoals in pezen Verbindt collageenvezels en verhoogt weefselsterkte.
Type XV Basaalmembraan van spieren Ondersteunt spierweefselstabiliteit en elasticiteit.
Type XVI Bindweefsels Betrokken bij celinteracties en weefselherstel.
Type XVII Hemidesmosomen (verbinding tussen cellen en matrix) Verbindt epidermis stevig met de dermis, cruciaal voor huidstabiliteit.
Type XVIII Basaalmembranen van bloedvaten Reguleert bloedvatvorming (angiogenese).
Type XIX Spiervezels, zenuwweefsels Mogelijk betrokken bij organisatie en structuur van zenuwweefsels.
Type XX Epitheel- en endotheelcellen Ondersteunt weefselintegriteit en celmigratie.
Type XXI Bindweefsel in organen Helpt bij de organisatie van collageenstructuren.
Type XXII Gewrichten, pezen Stabiliseert verbindingen onder hoge mechanische stress.
Type XXIII Tumoren, epitheelcellen Mogelijk betrokken bij celadhesie en tumorgroei.
Type XXIV Botten en bindweefsel Speelt een rol in de organisatie van bindweefselvezels.
Type XXV Hersenen, amyloïde plaques Geassocieerd met neurologische processen en mogelijk Alzheimer.
Type XXVI Kraakbeen, pezen Mogelijk betrokken bij bindweefselherstel.
Type XXVII Embryonaal kraakbeen Essentieel voor kraakbeenontwikkeling tijdens de embryonale fase.
Type XXVIII Zenuwen, kraakbeen Ondersteunt minder bekende structurele functies in gespecialiseerde weefsels.

Hoe maakt je lichaam collageen?

Om collageen aan te maken combineert je lichaam aminozuren die het binnenkrijgt via eiwitrijk voedsel. Deze aminozuren zal je lichaam omzetten in collageen in gespecialiseerde cellen, namelijk de fibroblasten. Vooral glycine, proline en hydroxyproline zijn in dit opzicht belangrijke aminozuren. 

Tijdens het omzettingsproces van aminozuren naar collageen gebruikt je lichaam vitamine C, zink en koper. Een tekort aan vitamine C kan bijvoorbeeld zorgen voor onstabiele collageenvezels die gemakkelijk uiteenvallen. 

Bestaand collageen en de aanmaak van nieuw collageen wordt verstoord door overmatige blootstelling aan schadelijke UV-straling, het eten van suiker, roken en cafeïne. 

Een gezonde levensstijl zorgt dus voor gezonde collageen. Dit noemen we ook wel healthy-aging, een term waar experte Wies Verbeek onderzoek naar heeft gedaan. 

Ook vermindert de collageenaanmaak al vanaf je 25ste. Na je 50ste maakt het lichaam zelfs bijna geen collageen meer aan. Een dunnere huid en minder soepele gewrichten komen om die reden vaak voor bij ouderen. Collageen levels en leeftijd

Welke voeding bevat het meeste collageen?

Bottenbouillon, kip, rundvlees, varkensvlees, vis en schaaldieren zijn een goede bron van collageen. 

Eiwit bevat zelf geen collageen, maar wel aminozuren om de lichaamseigen aanmaak te stimuleren. Die aminozuren vind je overigens ook in bonen. 

Ben je vegetariër? Eet dan voldoende voeding met vitamine C om je collageenaanmaak te stimuleren. Citrusvruchten, bessen, tropisch fruit, tomaten en paprika?s zijn stuk voor stuk rijk aan vitamine C. 

Zorg ook voor voldoende zink en koper in je dieet. Je vindt dit bijvoorbeeld in cashewnoten. 

Kom je er niet met voeding, dan kan je kiezen voor een supplement. 2,5 tot 15 gram collageen per dag in poedervorm.

Welke groenten zijn goed voor de natuurlijk aanmaak van collageen in de huid?

Groenten die rijk zijn aan vitamine C, antioxidanten, en andere voedingsstoffen kunnen de productie en kwaliteit van collageen in de huid ondersteunen. Enkele goede opties zijn:

  1. Paprika’s (vooral rode en gele)
    Rijk aan vitamine C, een essentiële voedingsstof voor de aanmaak van collageen.
  2. Donkergroene bladgroenten (zoals spinazie, boerenkool en snijbiet)
    Bevatten vitamine C en antioxidanten die vrije radicalen bestrijden en de huid gezond houden.
  3. Tomaten
    Rijk aan lycopeen, een antioxidant die helpt bij het beschermen van de huid tegen schade en het behoud van collageen.

  4. Broccoli
    Bevat vitamine C, zink en luteïne, die allemaal belangrijk zijn voor een gezonde huid en collageenproductie.

  5. Wortels

    Rijk aan vitamine A, die helpt bij het herstellen en vernieuwen van
    huidcellen, wat indirect ook bijdraagt aan een betere
    collageenkwaliteit.

  6. Spruitjes
    Bevatten vitamine C en antioxidanten, evenals andere voedingsstoffen die helpen de huid stevig en gezond te houden.

Door deze groenten in je dieet op te nemen, kun je de natuurlijke collageenproductie van je lichaam ondersteunen en je huid helpen gezond en stralend te blijven. Combineer dit met eiwitten (voor aminozuren) en een gezonde levensstijl voor optimale resultaten.


Welk fruit is goed voor de natuurlijk aanmaak van collageen in de huid?

Fruit bevat natuurlijk zelf (net zoals groentes) geen collageen, maar sommige fruitsoorten zitten boordevol voedingsstoffen die de aanmaak van collageen in het lichaam stimuleren. Deze voedingsstoffen zijn met name vitamine C, antioxidanten, en aminozuren.

Hier zijn enkele fruitsoorten die goed zijn voor de collageenproductie:

  1. Sinaasappels, citroenen, limoenen
    Rijk aan vitamine C, wat essentieel is voor de synthese van collageen.
  2. Aardbeien, blauwe bessen, frambozen
    Bevatten veel vitamine C en antioxidanten zoals anthocyanen, die helpen de huid te beschermen en collageen te behouden.
  3. Kiwi
    Een uitstekende bron van vitamine C, die de collageenaanmaak ondersteunt en huidveroudering helpt tegengaan.

  4. Papaja
    Bevat niet alleen vitamine C, maar ook enzymen en antioxidanten die bijdragen aan een gezonde huid en de collageenproductie.

  5. Ananas

    Rijk aan vitamine C en bromelaïne, een enzym dat ontstekingen vermindert en de huid kan verbeteren.

  6. Mango
    Bevat vitamine A en vitamine C, die samenwerken om de huid te beschermen en het collageennetwerk in stand te houden.
  7. Guave
    Een minder bekende maar zeer krachtige bron van vitamine C, samen met antioxidanten die het proces van collageenopbouw bevorderen.
  8. Avocado
    Hoewel het technisch gezien een vrucht is, bevat avocado vitamine E en gezonde vetten die helpen om bestaande collageenstructuren te beschermen.
  9. Watermeloen
    Rijk aan water en antioxidanten die de huid gehydrateerd houden en collageenafbraak tegengaan.

Het regelmatig eten van deze vruchten, gecombineerd met een gevarieerd dieet, kan de natuurlijke collageenproductie van je lichaam ondersteunen en je huid soepel en gezond houden.

Wat is beter, runder- of viscollageen?

Op de markt vind je verschillende soorten collageen, waaronder: 

1. Viscollageen Deze vorm is het meest verwant aan het type in de menselijke huid en bestaat vooral uit collageen type I. Het wordt snel opgenomen en bevat bovendien omega-3 vetzuren die ook gunstig zijn voor de gezondheid.

2. Rundercollageen Deze vorm heeft nagenoeg dezelfde eigenschappen als viscollageen. Echter wordt het soms vermeden omdat via runderen ziektes overdragen kunnen worden. Deze vorm bevat collageen van type I en type III. 

3. Varkenscollageen In tegenstelling tot rundercollageen is bij deze vorm de kans op ziekteoverdracht veel kleiner. Het wordt vaak gebruikt voor cosmetische procedures. 

4. Plantaardig collageen Deze nieuwe vorm van collageen is plantaardig en heeft weinig raakpunten met het collageen van de mens. Echter helpen de ingrediënten wel om de lichaamseigen aanmaak te stimuleren. 

Maatschepjes met collageen poeder

Van alle types is Type I-collageen het meest belangrijk voor het bindweefsel. Een supplement  met dit type collageen is dus de beste keuze voor mensen. 

Collageensupplementen worden aangeboden in ongedenatureerde vorm of gehydrolyseerde vorm.

  • Ongedenatureerd wil zeggen dat het collageeneiwit zijn oorspronkelijke vorm heeft behouden.
  • Bij gehydrolyseerd collageen zijn de collageenmoleculen (peptiden) kleiner gemaakt en dus beter opneembaar voor het menselijke lichaam. Collageenpoeder bevat vooral de gehydrolyseerde vorm, terwijl capsules de ongedenatureerde vorm bevatten.

Hoe wordt collageen poeder gemaakt?

Rundercollageen komt, zoals de term al verklapt, van runderen. Wanneer het vlees van deze dieren wordt verwerkt voor consumptie, dan gebruiken collageen supplement bedrijven het overschot voor collageen eiwitten (gelatine). De huid en botten van de dieren worden in water gekookt en daarvan blijft collageen over. Deze substantie wordt dan weer gedroogd en tot collageen poeder vermengd zodat de consument het later gemakkelijk kan vermengen in zijn ochtendkoffie of een kommetje yoghurt. 

Viscollageen, ook wel gekend als marine collageen, daarentegen komt van de huid en ander overschot van vissen. Eigenlijk alles wat niet wordt gebruikt om te eten, kan weer verwerkt worden in viscollageen. Denk maar aan de huid, maar ook botjes en graten van de vis. Deze bijproducten worden gehydrolyseerd door middel van de protease-enzymen.

Collageen poeder vs. collageen pillen, wat is het verschil

Collageen supplementen worden steeds populairder. Wil je graag collageen kopen, maar weet je niet welke vorm je best inneemt? Check dan even deze verschillen tussen collageen poeder en collageen capsules!

  Capsules Poeder
Innamegemak Gemakkelijk in te nemen en mee te nemen Moet gemend worden met eten of drinken Betere keuze bij moeite met pillen slikken
Dosering Vooraf bepaald Flexibel
Absorptie in het lichaam Mogelijk langzamer opgenomen Snelle opname na oplossen
Smaak en textuur Geen smaak of textuur Kan lichte smaak hebben of klonteren
Prijs en beschikbaarheid Kan duurder zijn omdat het kant-en-klaar is Relatief goedkoper
Persoonlijke voorkeur Voor gemak en consistentie Flexibel in gebruik en inname
Risico’s Bij spijsverteringsproblemen worden de capsules misschien moeilijker afgebroken Geen direct risico

 

Hoe lang duurt het voordat collageen werkt?

Zodra de collageenpeptiden in de bloedbaan zijn opgenomen, kan ons lichaam dit collageen vrij snel gebruiken. Hoe snel collageen begint te werken hangt echter af van de huidige collageenniveaus in je lichaam. Bij een laag collageengehalte zal je sneller een verschil opmerken. 

Ook de dosis collageen speelt hier een belangrijke rol. Hoeveel collageen je nodig hebt voor resultaat, dat bespreken we hier. Er is al heel wat onderzoek gedaan naar de werking van collageen. Zo zou je na 8 à 12 weken al een verschil moeten werken wat betreft elasticiteit van de huid. Voor de gewrichten duurt het wat langer. Na 24 weken zou collageen effect hebben op de flexibiliteit. 

Collageen als supplement nemen is over het algemeen genomen veilig. Er zijn weinig gekende risico’s of bijwerkingen, maar in dit artikel gaan we daar dieper op in.

Is glucosamine hetzelfde als collageen?

Waar collageen een eiwit is, is glucosamine een aminosuiker (glucose en glutamine). Aminosuikers helpen om glycosaminoglycanen aan te maken. Glycosaminoglycanen vormen een belangrijk deel van collageenrijke weefsels. De gewrichten bestaan uit veel meer collageen dan glucosamine. Collageen speelt een essentiële rol in de regeneratie van gewrichten, terwijl glucosamine eerder als ?smeermiddel? werkt. 

Collageen in de Huid


Welke (leefstijl)gewoonten verminderen de aanmaak en of beschadigen collageen?

Gewoonte Impact op Collageen Waarom het Schadelijk is
Roken Roken is een van de grootste bedreigingen voor collageen. Sigarettenrook bevat vrije radicalen en chemische stoffen die de structuur van collageen en elastine in je huid aantasten. Daarnaast vermindert roken de bloedtoevoer naar de huid, waardoor het herstel van beschadigd collageen trager verloopt. Het breekt collageenvezels af, vermindert elasticiteit en zorgt voor versnelde huidveroudering.
Overmatige zonblootstelling Zonlicht, met name UV-straling, veroorzaakt oxidatieve stress in je huid. Deze stress breekt collageenvezels af en tast de elasticiteit van de huid aan. Langdurige blootstelling zonder bescherming leidt tot vroegtijdige rimpels, verlies van stevigheid en pigmentvlekken. UV-straling beschadigt collageen op cellulair niveau, wat de huid slapper en ouder maakt.
Suikerrijk dieet Geraffineerde suikers en koolhydraten beschadigen collageen via een proces dat glycatie wordt genoemd. Hierbij binden suikermoleculen zich aan collageenvezels, waardoor deze stijf en onbruikbaar worden. Dit verslechtert de structuur van de huid en versnelt veroudering. Suiker maakt collageenvezels minder flexibel en tast de huidtextuur aan.
Chronische stress Langdurige stress verhoogt het cortisolniveau in je lichaam. Dit stresshormoon remt de productie van collageen en verzwakt de huidbarrière, waardoor je huid sneller veroudert en kwetsbaarder wordt. Hoge cortisolniveaus verminderen collageenproductie en vertragen herstelprocessen.
Onvoldoende slaap Tijdens je slaap herstelt het lichaam zichzelf, waaronder de aanmaak van nieuw collageen. Gebrek aan slaap onderbreekt deze regeneratie, wat leidt tot vroegtijdige veroudering en een doffe huid. Onvoldoende slaap voorkomt dat je huid zichzelf herstelt en nieuw collageen aanmaakt.
Overmatige alcohol Alcohol veroorzaakt uitdroging en verhoogt ontstekingen in het lichaam. Dit creëert een omgeving waarin collageen sneller wordt afgebroken en moeilijker opnieuw wordt geproduceerd. Regelmatig overmatig drinken maakt de huid slapper en minder elastisch. Alcohol versnelt collageenafbraak en verstoort hydratatie, wat leidt tot huidveroudering.
Luchtvervuiling Blootstelling aan vervuilde lucht verhoogt de hoeveelheid vrije radicalen in de huid. Deze deeltjes dringen diep in de huid door en beschadigen collageenvezels, wat resulteert in een doffe en beschadigde huid. Vervuiling veroorzaakt oxidatieve stress die de collageenstructuur aantast.
Inactieve levensstijl Weinig beweging vermindert de bloedcirculatie, wat essentieel is voor de aanvoer van zuurstof en voedingsstoffen naar je huid. Zonder deze toevoer vertraagt de productie van nieuw collageen, wat resulteert in verlies van stevigheid. Slechte doorbloeding vertraagt de aanmaak en het herstel van collageen.
Onvoldoende hydratatie Hydratatie is cruciaal om je huid soepel en elastisch te houden. Een gedehydrateerde huid verliest haar elasticiteit, waardoor collageenvezels kwetsbaarder worden voor schade. Gebrek aan hydratatie verzwakt collageenvezels en maakt de huid droger en minder stevig.
Crashdiëten Crashdiëten beperken vaak essentiële voedingsstoffen zoals eiwitten, vitamine C en zink, die nodig zijn voor de aanmaak van collageen. Langdurige tekorten maken de huid dof en verminderen de elasticiteit. Voedingsstoffentekorten remmen collageenproductie en verzwakken bindweefsel.

Collageen combineren met vitamine C

Het combineren van collageen met vitamine C wordt sterk aangeraden, omdat vitamine C een essentiële rol speelt in de productie, stabilisatie en bescherming van collageen in het lichaam. Dit maakt de combinatie bijzonder effectief voor huidgezondheid, gewrichtsfunctie en bindweefselonderhoud.

Vitamine C is een krachtige antioxidant en speelt een directe rol in het proces van collageensynthese:

1. Synthese van Collageen
Vitamine C is noodzakelijk voor de vorming van hydroxyproline en hydroxylysine, twee aminozuren die de structuur van collageen stabiliseren. Zonder voldoende vitamine C kunnen deze stappen in het proces niet goed plaatsvinden, wat leidt tot een zwakker collageennetwerk.

2. Antioxidatieve Bescherming
Vitamine C beschermt collageen tegen schade door vrije radicalen die ontstaan door UV-straling, vervuiling en stress. Het voorkomt oxidatieve afbraak van bestaand collageen.

3. Stimulatie van Nieuwe Aanmaak
Door het ondersteunen van fibroblasten (cellen die collageen produceren) helpt vitamine C om de natuurlijke productie van collageen te verhogen.

5 collageen mythes ontrafeld


#1 Je bent te jong voor collageen Wist je dat we 1% collageen verliezen per jaar dat we ouder worden? De collageenproductie in ons lichaam zal vanaf het 25ste levensjaar afnemen, wat betekent dat de tijd dan begint te tikken. Voor deze leeftijd zal je je dus geen zorgen te maken. Dit klinkt dramatisch, maar dat hoeft het niet te zijn. Met een goed collageen supplement kan je gerust de natuurlijke collageenproductie in je lichaam ondersteunen. 

#2 Je hoeft geen collageen te nemen als je voldoende proteïne eet Het klopt dat collageen een eiwit is, en het is nog wel het belangrijkste eiwit in ons lichaam. Collageen bestaat echter niet enkel uit eiwitten, maar ook uit aminozuren. Proteïne dat we uit voeding of shakes halen bevat ook aminozuren, maar dit zijn andere aminozuren dan die in collageen. Wat van belang is bij de aminozuren in collageen is dat ze peptiden kunnen vormen en deze bouwstenen zijn van belang voor de gezondheid van je huid. Naarmate we ouder worden, kunnen we dus best zowel eiwitten als collageen supplementen innemen om onze huid flexibel en stevig te houden. 

#3 Collageen poeder is minder efficiënt dan collageen pillen Kant-en-klare drankjes die collageen bevatten kunnen handig zijn. Zolang je collageen inneemt in de gehydrolyseerde vorm zit je goed. Deze vorm van collageen supplementen is aangepast zodat ze gemakkelijker worden opgenomen in het lichaam. Let dus bij het kopen van je collageen poeder of collageen pillen dat de verpakking ?gehydrolyseerd? vermeldt. 

#4 Marine collageen is beter dan rundercollageen Het grootste verschil is de oorsprong van het collageen. Beide collageen supplementen zijn even doeltreffend, dus persoonlijke voorkeur speelt hier een rol. Marine collageen zou kleinere deeltjes bevatten, wat betekent dat sommigen een betere opneembaarheid ervaren. Dit wilt natuurlijk niet zeggen dat rundercollageen slechter wordt opgenomen in het lichaam. Verder kan de prijs van de verschillende collageen supplementen ook verschillen. Een vuistregel is, zoals bij alle supplementen, om te kijken naar de kwaliteit en het milieu van de dieren. 

#5 Collageen is enkel voor vrouwen Anti-veroudering is een oude marketingtruc. Hoewel cosmeticaproducten en de massale verkoop ervan vaak en veelal gericht zijn op vrouwen, is de huid een orgaan dat zowel bij man als vrouw van groot belang is. Dat betekent dus ook dat de gezondheid van de huid voor iedereen relevant is.