Collageen is het meest voorkomende eiwit en de laatste jaren dé beauty-trend om er jonger uit te zien. Maar dan vraag je jezelf misschien af: Collageen, wat is dat? Wij zochten het voor je uit.

Collageen, wat is dat?

Ongeveer een derde van al het eiwit in je lichaam is collageen, en collageen bestaat uit verschillende aminozuren. Dat maakt collageen het meest voorkomende en het belangrijkste eiwit dat ons lichaam aanmaakt.

Collageen vormt de bouwsteen voor een van de belangrijkste onderdelen van je lichaam: het bindweefsel.¹ Bindweefsel bestaat uit vezels die structuur geven aan je lichaam. Je vindt dit bindweefsel (en dus ook het collageen) overal in je lichaam terug.²

Je zou collageen kunnen vergelijken met de lijm die alle verschillende delen van je lichaam bij elkaar houdt. Het woord komt zelfs van het Griekse kólla wat lijm betekent.³ De functie van collageen is dus simpel: ons lichaam en alle belangrijke onderdelen voorzien van structuur.

Er bestaan 28 verschillende typen collageen. Ongeveer 90% van het collageen in je lichaam bestaat uit type 1. Dit zijn dicht opeengepakte vezels die onder andere in je huid, pezen en organen zitten. Een van de bekendste vormen van collageen is gelatine.

De geschiedenis van collageen

Wetenschappers zijn al sinds halverwege de 20e eeuw bezig om de ingewikkelde structuur van collageen te ontrafelen.⁴ Sinds de ontdekking van collageen type 2 door de wetenschappers Miller en Matukas in 1969 zijn er nog 26 andere typen collageen ontdekt.

Het onderzoek naar collageen kwam in een versnelling door de moleculaire biologie. In de laatste 40 jaar is het onderzoek naar collageen veranderd van chemisch onderzoek naar de toepassing van collageen om erfelijke ziektes te genezen.

Waar komt het collageen in je lichaam vandaan?

Je lichaam maakt zelf collageen aan. In je voeding zitten eiwitten die je lichaam opbreekt in aminozuren. Deze aminozuren zijn weer de bouwstenen voor alle eiwitten in je lichaam, waaronder collageen. De aminozuren die je nodig hebt voor collageen krijg je binnen door een gevarieerd eetpatroon met eiwitrijke voeding en groente.

Maar waar wordt collageen van gemaakt? Dat is simpel. De aanmaak van collageen in je lichaam begint met het stofje procollageen. Dit wordt in je cellen gemaakt. Uiteindelijk vormt je lichaam een eiwit dat bestaat uit 1050 aaneengeschakelde aminozuren. Het sterke type 1 collageen is zelfs sterker dan staal!⁵

Wat doet collageen met je lichaam?

Collageen voor de huid is als brandstof voor je auto. Je lichaam heeft het nodig om te functioneren, en zonder verliest het de structuur.

Zoals we al zeiden, bestaan er heel wat verschillende types collageen die elk een functie hebben.

Type 1 komt het meeste voor in het lichaam en is lekker elastisch. Dit type collageen kan heel ver uitrekken zonder te scheuren. Type 2 is niet zo sterk als type 1, maar is perfect voor het opvangen van klappen in je gewrichten. Het zit dan ook in het kraakbeen van je gewrichten en functioneert als een soort schokdemper. Collageen type 4 zijn dunne laagjes collageen die de meeste weefsels in je lichaam omhullen. Het zit dus bijvoorbeeld in je huid.

Dus, waar is collageen goed voor?

• Collageen type 1: huid, botten, pezen, tanden en ander bindweefsel
• Collageen type 2: kraakbeen
• Collageen type 3: bloedvaten, spieren en organen

Is collageen gezond?

Zoals je ziet, heeft collageen heel wat taken te vervullen in het lichaam. Zo zorgt het, kort gezegd, voor de elasticiteit van de huid en de soepelheid van de spieren en gewrichten. Omdat het een lichaamseigen eiwit is, kan het geen kwaad om extra collageen in te nemen of de natuurlijke collageenaanmaak te boosten. Onderzoek is nog lopende, maar voorlopig lijkt collageen innemen veilig te zijn.

Benieuwd of collageen bijwerkingen heeft? Lees dan zeker verder: Is het nemen van collageen supplementen zonder risico’s?

Wat doet collageen poeder?

Je lichaam maakt collageen aan en in de eerste instantie haalt het de collageen boosts uit voeding. Met de juiste voeding kan je dus de collageenaanmaak ondersteunen en zelfs stimuleren.

De laatste jaren hebben collageen supplementen echter enorm aan populariteit gewonnen en dat is begrijpelijk. Onderzoek toont namelijk aan dat onze collageenaanmaak vanaf ons 25^ste levensjaar begint af te nemen. Je kan dus met een tekort aan collageen komen te zitten.

Door middel van een drukke levensstijl of andere factoren kan het soms een uitdaging zijn om elke dag de juiste voeding te eten. Dit betekent dat we op bepaalde vlakken wel eens tekort kunnen schieten in belangrijke voedingsstoffen.

Hier komen collageen supplementen bij kijken. Zoals bij tal van voedingssupplementen, wordt aangeraden om collageen dagelijks in te nemen. Dit is, tenminste, als je besluit om een collageen supplement te gebruiken. In dat geval kan je een aantal resultaten verwachten, maar mag je niet vergeten dat elke persoon verschillend is.

Collageen poeder zou volgens producenten zorgen voor het behoud van de normale structuur, elasticiteit en uiterlijk van de huid. Het wordt dan ook daarom door velen ingenomen als schoonheidssupplement voor huid, haar en nagels.

Verder kan je een collageen poeder innemen voor anti-aging. Een onderzoek uit 2021⁶ vergeleek participanten die voor 90 dagen lang wel of niet collageen innamen. De onderzoekers kwamen tot de conclusie dat gehydrolyseerd collageen gelinkt kon worden aan hydratatie, elasticiteit en minder rimpels. Je zou dus kunnen zeggen dat een mooie huid begint van binnen uit.

Welke factoren beïnvloeden de opname en aanmaak van collageen?

De hoeveelheid collageen die je lichaam opneemt en aanmaakt hangt van veel verschillende dingen af. Het begint met de kwaliteit en de beschikbaarheid van de bouwstenen. Eiwitten worden in je maag en dunne darm met behulp van enzymen afgebroken in aminozuren. Deze aminozuren komen via je spijsverteringskanaal in je lichaam terecht.

Al het eiwit dat niet kan worden opgenomen in de dunne darm wordt in de dikke darm verder afgebroken of omgezet worden door je darmflora. De opgenomen aminozuren gaan via je bloed naar je lever en andere lichaamsweefsels. Ongeveer 70% van dit aminozuur wordt gebruikt om lichaamseiwit (waaronder collageen) aan te maken. De rest plas je uit of wordt omgezet in energie.⁷

Negatieve invloed op de opname en aanmaak van collageen

Hieronder lees je enkele zaken die ervoor zorgen dat je lichaam minder collageen aanmaakt:

• Naarmate je ouder wordt, kan je lichaam zelf minder collageen aanmaken.
• Ultraviolette straling (dit zit in zonlicht) vermindert de collageenproductie van je lichaam. Zeker die in je huid. Zonnebrand of kleding helpt om je huid te beschermen.
• Roken zorgt ervoor dat je lichaam minder collageen kan aanmaken.

Deze factoren zorgen voor meer vrije radicalen in je lichaam. Deze vrije radicalen veroorzaken zogeheten oxidatieve stress. Als ijzer roest, heet dit ook oxidatieve stress. In je lichaam gebeurt iets vergelijkbaars, waardoor onder andere de kwaliteit van je collageen afneemt. Gelukkig zijn er stofjes die de vrije radicalen in je lichaam afvangen. Deze heten antioxidanten. Je vindt ze voornamelijk in groente en fruit.

Positieve invloed op de opname en aanmaak van collageen

Als je de aanmaak van collageen wilt stimuleren, is het dus belangrijk om ervoor te zorgen dat je voldoende aminozuren binnenkrijgt.

Collageen wordt gemaakt van de aminozuren glycine en proline. Glycine zit in veel eiwitrijke producten, zoals varken, koe en kip. Proline vind je bijvoorbeeld in het witte gedeelte van eieren, melkproducten, champignons en asperges. Als je meer aminozuren eet, is dat nog geen garantie dat je meer collageen gaat aanmaken.

Daarnaast zijn er nog andere stofjes die je collageenproductie een beetje kunnen helpen:

• Vitamine A: dit zit onder andere in zoete aardappel, spinazie, wortels en mango.
• Vitamine C: dit stofje is onmisbaar voor het maken van collageen. Je vindt het bijvoorbeeld in citrusvruchten, rode peper, broccoli en tomaat.
• Koper: dit is een belangrijk mineraal. Het zit onder andere in orgaanvlees, linzen, amandelen, donkere chocolade, zwarte peper en schaaldieren.
• Cyanidine (een soort anthocyanidine): dit is het stofje dat blauwe bessen, bosbessen en frambozen hun kleur geeft.

Bronnen:

1. 5 december 2023, What Is Collagen, and What Is It Good For? ↩︎
2. Bindweefsel ↩︎
3. 20 juli 2022, What is collagen good for? ↩︎
4. 29 maart 2010, Collagen Structure and Stability ↩︎
5. 2020, Learn About Collagen with These Amazing Facts ↩︎
6. December 2021, Effects of hydrolyzed collagen supplementation on skin aging: a systematic review and meta-analysis ↩︎
7. 2020, Eiwitten ↩︎