Cardiorespiratoire fitheid (CRF), oftewel de gezondheid van je hart en longen, speelt een cruciale rol in hoe lang we leven. Onderzoek wijst uit dat hoe fitter je bent, hoe groter je kans op een lang en gezond leven. Dit geldt niet alleen voor de gemiddelde sporter, maar vooral voor mensen met een uitzonderlijk goede conditie. Dit artikel legt uit waarom dat zo belangrijk is.
Het onderzoek & deelnemers
Onderzoekers analyseerden gegevens van meer dan 122.000 mensen met een gemiddelde leeftijd van 53 jaar, die een loopbandtest deden om hun fysieke conditie te meten. Deze patiënten werden gevolgd in een academisch medisch centrum tussen 1 januari 1991 en 31 december 2014, met een gemiddelde opvolgperiode van 8,4 jaar.
De groepen in het onderzoek werden ingedeeld op basis van de fysieke prestaties tijdens een loopbandtest, waarbij de maximale inspanningscapaciteit van deelnemers werd gemeten in “metabolic equivalents” (METs).
Dit is een maatstaf voor het energieverbruik tijdens inspanning. De scores werden aangepast op basis van leeftijd en geslacht, zodat de resultaten eerlijk vergelijkbaar waren. Vervolgens werden de deelnemers ingedeeld in vijf prestatiecategorieën:
- Laag (< 25%): Deze groep behaalde de laagste fitheidsscores. Dit betekent dat hun fysieke prestaties slechter waren dan 75% van de leeftijdsgenoten.
- Onder gemiddeld (25-49 %): De prestaties in deze groep waren iets beter, maar nog steeds onder het gemiddelde.
- Boven gemiddeld (50-74 %): Mensen in deze groep scoorden net boven het gemiddelde.
- Hoog (75-97,6 %): Dit waren de fitste mensen in de groep, met indrukwekkende prestaties.
- Elite (≥ 97,7 %): Deze groep behaalde uitzonderlijk hoge scores, meer dan twee standaarddeviaties boven het gemiddelde voor hun leeftijd en geslacht. Dit niveau wordt vaak gezien bij topsporters of mensen die zeer intensief en regelmatig trainen.
Hoe werden de MET-scores berekend?
De MET-scores werden bepaald op basis van de snelheid en helling van de loopband tijdens de maximale inspanning die deelnemers konden leveren. Hierbij werd een standaardformule gebruikt die rekening houdt met de leeftijd en het geslacht van de persoon:
- Voor mannen: 18,7 – (0,15 × leeftijd)
- Voor vrouwen: 14,7 – (0,13 × leeftijd)
Door deze methodiek konden de onderzoekers objectieve en consistente vergelijkingen maken tussen de fitheidsniveaus van deelnemers.
Belang van deze indeling
Deze indeling was essentieel om een verband te leggen tussen cardiorespiratoire fitheid en sterftecijfers. Zo kon worden vastgesteld dat elke stap naar een hogere fitheidsgroep leidde tot een aanzienlijke afname in het risico op vroegtijdige sterfte, zonder dat er een bovengrens werd gevonden aan de voordelen van een betere conditie.
Wat bleek? Mensen met een hoge of elite conditie hadden aanzienlijk minder kans om vroegtijdig te overlijden, ongeacht hun leeftijd, geslacht of eventuele gezondheidsproblemen zoals diabetes of een hoge bloeddruk.
De cijfers spreken boekdelen: de meest fitte groep had een 80% lagere kans op sterfte dan mensen met de laagste fitheid. Dit effect was sterker dan bekende risicofactoren zoals roken of hartziekten.
Hoe groot is het verschil?
Wanneer je de impact van een lage fitheid vergelijkt met traditionele risicofactoren, wordt het belang van beweging pas echt duidelijk.
Mensen met een lage fitheid hebben een vijf keer grotere kans op sterfte vergeleken met de fitste (Elite) groep.
- Laag vs Elite: Mensen met een lage conditie hebben 5 keer meer kans op sterfte dan mensen in de elitegroep (HR = 5,04)
- Laag vs Hoog: Mensen met een lage conditie hebben bijna vier keer meer kans op sterfte dan mensen met een hoge conditie (HR = 3,90)
- Laag vs Gemiddeld (Above Average): Mensen met een lage conditie hebben bijna drie keer meer risico dan die met een bovengemiddelde conditie (HR = 2,75).
Zelfs als je slechts een kleine verbetering in conditie bereikt (bijvoorbeeld van onder gemiddeld naar boven gemiddeld), neemt het risico al af.
Laten we dit eens tegenover de meest voorkomende doodsoorzaken plaatsen
De verhoogde risico's zijn vergelijkbaar met, of zelfs groter dan, de gevaren van:
- Roken: Verhoogt het risico op sterfte met 41% (HR = 1,41)
- Hart- en vaatziekten (CAD): Verhoogt het risico met 29% (HR = 1,29)
- Diabetes: Verhoogt het risico met 40% (HR = 1,40)
- Hoge bloeddruk (Hypertensie): Verhoogt het risico met 21% (HR = 1,21)
- Ernstig nierfalen (ESRD): Verhoogt het risico meer dan tweemaal, met 178% (HR = 2,78).
Een slechte conditie is dus een net zo belangrijke, zo niet belangrijkere factor voor je gezondheid als het hebben van een chronische ziekte of het roken van sigaretten.
Zoals een van de onderzoekers stelt:
"Een slechte fysieke conditie is een van de meest vermijdbare risicofactoren voor vroegtijdig overlijden."
Waarom fitheid voor iedereen telt
De voordelen van een goede conditie gelden voor iedereen, ongeacht leeftijd of gezondheidsproblemen. Vooral oudere mensen en mensen met hoge bloeddruk lijken extra baat te hebben bij een uitstekende conditie. Voor hen kan een hoge fitheid leiden tot minder fysieke kwetsbaarheid en een grotere kans om onafhankelijk te blijven.
De boodschap is duidelijk: investeren in je conditie, of dat nu wandelen, hardlopen of fietsen is, levert niet alleen een betere kwaliteit van leven op, maar kan ook letterlijk levens redden.