Homocysteïne is een niet-essentieel, zwavelhoudend aminozuur dat het lichaam zelf kan aanmaken. Het ontstaat doordat het aminozuur methionine wordt omgezet tot homocysteïne. Andersom is overigens ook mogelijk.
In dit artikel leer je meer over:
- Vitamine B-tekorten
- Risicofactoren voor verhoogde homocysteïne
- Symptomen van te hoge homocysteïne
- Risico’s van verhoogd homocysteïne
- Diagnose homocysteïne
- Behandeling van verhoogde homocysteïne
- Gezonde voeding voor te hoog homocysteïne
Als het lichaam methionine nodig heeft, dan wordt homocysteïne daar weer naar omgezet. Hier kan nog wel eens iets mis ingaan, waardoor er ineens een te hoog gehalte aan homocysteïne in het lichaam ontstaat.
Verhoogd homocysteïne wordt ook hyperhomocysteïnemie genoemd en kan voorkomen door verschillende tekorten in aan B-vitaminen in het lichaam. En deze tekorten kunnen leiden tot hart- en vaatzieken((10 januari 2015, Role of homocysteine in the development of cardiovascular disease)) en worden zelfs gelinkt aan Alzheimer.((oktober 2000, Homocysteine and Neurologic Disease))
Vitamine B-tekorten
Een verhoogde homocysteïnewaarde kan ontstaan door een tekort aan vitamine B6, foliumzuur (vitamine B11), vitamine B12 en lage niveaus van het schildklierhormoon – dit laatste komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.
Deze vitamines helpen namelijk bij de afbraak van homocysteïne in het bloed. Met name vitamine B6 speelt hierbij een grote rol. Deze tekorten kunnen ontstaan doordat je ze niet genoeg binnenkrijgt via de voeding. Vooral veganisten en vegetariërs kunnen een vitamine B12-tekort ontwikkelen, omdat ze geen vlees eten; dé bron van deze vitamine.
Vitamine B6 speelt een belangrijke rol in de stofwisseling van het lichaam. Het helpt met de aanmaak van bloed en het vooral bezig met de opbouw en afbraak van verschillende aminozuren in het bloed. Vitamine B11 of foliumzuur is onder meer verantwoordelijk voor de groei en de aanmaak van rode en witte bloedlichaampjes. Vitamine B12 is vooral verantwoordelijk voor de aanmaak van rode bloedlichaampjes en draagt bij aan een goede werking van het zenuwstelsel.
Deze drie B-vitaminen werken veel samen in het lichaam. Een tekort aan de ene vitamine kan de werking van de ander daardoor verminderen.
Risicofactoren voor verhoogde homocysteïne
Een tekort aan B-vitaminen kan vooral voorkomen door het voedingspatroon. Ongezond eten of een eenzijdig dieet kan deze tekorten in de hand werken. Maar er zijn ook andere risicofactoren die een verhoogde homocysteïne waarde kunnen bewerkstelligen.
#1. Leeftijd & geslacht
Vrouwen hebben gemiddeld een lagere homocysteïne waarde dan mannen, dat is normaal. Maar met het ouder worden, stijgen bij zowel mannen als vrouwen de waardes vanzelf. Na de menopauze stijgt de homocysteïne waarde bij vrouwen naar hetzelfde gemiddelde niveau als van mannen.((10 juli 2002, Hyperhomocysteïnemie: opsporen en behandelen?))
#2. Roken & alcohol
Uit verschillende onderzoeken blijkt dat roken en blootgesteld worden aan de rook van anderen de homocysteïne waarde in het bloed aanzienlijk kan laten stijgen. Dat geldt ook voor het overmatig drinken van alcohol. Alcohol staat tevens bekend aan het verlagen van het gehalte aan vitamine B12 en foliumzuur in het lichaam. Ook overmatig koffie drinken worden in relatie gebracht met het verhogen van het homocysteïne gehalte in het lichaam.((10 januari 2015, Role of homocysteine in the development of cardiovascular disease))
#3. Stress
Verschillende studies suggereren dat stress de homocysteïne waarde in het bloed verhoogt. Dit kan te maken hebben met het feit dat bij stress het ‘vlucht-vecht’-mechanisme in werking wordt gesteld, waardoor er extra veel zuurstof naar de cellen wordt gepompt. Hierdoor krijgen vitamines die van belang zijn voor de aanmaak van rode bloedlichaampjes (de zuurstofdragers) het zwaar te verduren, waardoor er tekorten kunnen ontstaan.
#4. Medicijnen
Medicijnen, waaronder medicatie bij diabetes en tegen epilepsie, kunnen de waarde van homocysteïne doen stijgen. Wanneer je medicatie gebruikt, is het verstandig hier nog eens goed naar te kijken met een arts.
#5. Genetische aanleg
Er zijn verschillende onderzoeken waaruit blijkt dat verhoogde homocysteïne een erfelijke achtergrond heeft.
Er zijn ook nog andere risicofactoren voor een verhoogd homocysteïne gehalte in het lichaam, waaronder een verhoogde bloeddruk, nierfalen en mondgezondheid. Gezonder leven kan er voor zorgen dat de homocysteïne waardes op een normaal niveau terugkeren.
Symptomen van verhoogde homocysteïne
Hoe herken je een verhoogd homocysteïne gehalte in het bloed? Het heeft dezelfde kenmerken als bloedarmoede, met bleekheid, zwak gevoel, vermoeidheid en tintelingen in het lichaam door zuurstoftekort. Bloedarmoede ontstaat door chronische tekorten aan vitamine B6, vitamine B11 (foliumzuur) en vitamine B12. Daarom is het lastig om direct aan te geven dat je last hebt van verhoogde homocysteïne waardes.((2022, Voedingscentrum))
Risico’s van verhoogd homocysteïne
Er zijn wel verschillende gezondheidsrisico’s die door de verhoogde waardes aan homocysteïne tevens groter worden. Zo schijnt de kans op autisme, slaapapneu en darmproblemen toe te nemen. Het wordt ook gelinkt aan verschillende hart- en vaatziekten, waaronder beroerte, verharding van de aderen en hartaandoeningen.
De kans op het ontwikkelen van Alzheimer, osteoporose en een vermindering van de hersenfunctie worden door onderzoekers vaak ook aan een verhoogd homocysteïne gehalte toegeschreven. Hier is overigens nog volop onderzoek naar.((13 oktober 2021, Why High Homocysteine is Bad + Should You Decrease It?))
Diagnose homocysteïne
Om erachter te komen of er sprake is van verhoogde homocysteïne, moet er een test gedaan worden.
De homocysteïne waarde kan gemeten worden via de urine en het bloed. Voor een gerichte test wordt meestal een bloedmonster afgenomen. In het bloed is het aminozuur voor ongeveer 30% vrij aanwezig en 70% is het verbonden aan plasma-eiwitten. Beide wordt gemeten, om zo een totaalbeeld van de homocysteïne gehalte in het bloed in kaart te brengen.
De test wordt nuchter uitgevoerd. Dat betekent dat je 12 uur lang voor de test niet mag drinken of eten. De bloedtest wordt overigens vaak aangevraagd door de huisarts als deze een tekort aan vitamine B12 of foliumzuur (vitamine B11) vermoedt.
Het normale gehalte homocysteïne in het bloed voor vrouwen ligt lager dan 13,4 micromol per liter (mol/l) en voor mannen lager dan 16,4 mol/l. Daarnaast zal er overigens ook door middel van bloedonderzoek gekeken worden naar de waardes van vitamine B6, vitamine B12 en foliumzuur. Juist omdat deze tekorten de homocysteïne waarde negatief beïnvloeden.
Behandeling van verhoogde homocysteïne
Aangezien verhoogde homocysteïne waardes worden gelinkt aan een tekort aan vitamine B6, foliumzuur en vitamine B12, start de behandeling ervan met het aanvullen van de tekorten. Een arts zal hier een persoonlijk behandelplan voor opstellen. In de tussentijd worden er periodiek bloedtests gedaan om te zien of de suppletie zijn vruchten afwerpt.
Daarnaast zal er gekeken worden of bijkomende complicaties (hart- en vaatziekten en dergelijke) veroorzaakt door de verhoogde waardes moeten worden behandeld. Een tekort aanvullen kan soms even duren. De tekorten aan vitamine B6, foliumzuur en vitamine B12 kunnen door middel van suppletie worden aangevuld. Dit kan bijvoorbeeld door middel van tabletten, maar soms ook met een booster via een injectie.((30 januari 2011, Homocysteïne | NVKC))
Gezonde voeding
Gezonde voeding is natuurlijk rijk aan vitamines die homocysteïneniveaus kunnen verlagen. Naast een voedingssupplement (dit is meestal aan te raden, ook na een behandeling) is het dus verstandig om gevarieerd en vers te eten.
Vitamine B6 vind je van nature in vlees, vis, eieren, graanproducten (zoals brood), aardappelen, groente, melk, kaas, yoghurt, kwark en peulvruchten. Veganisten en vegetariërs halen hun vitamine B6 vooral uit peulvruchten en groente.
Foliumzuur of vitamine B11 komt vooral voor in groene (blad)groenten. Denk hierbij aan andijvie, spinazie en sla, maar ook spruitjes en broccoli. Peulvruchten als erwten, sperziebonen, linzen en tuinbonen bevatten ook veel vitamine B11.
Vitamine B12 daarentegen is van nature alleen te vinden in producten van dierlijke oorsprong. Melk, vlees, vis en eieren vormen de grootste bron van deze vitamine. Daarom wordt aan vleesvervangers vaak vitamine B12 toegevoegd.((2022, Voedingscentrum))
Gezonde leefstijl
Naast gezond eten is het aan te raden om gezonder te gaan leven om zo ook de rest van je lichaam zo gezond mogelijk te houden. Ga vaker wandelen, pak de fiets, val indien nodig een paar kilo af, ga sporten en drink minder koffie en alcohol. Stoppen met roken wordt zeker aangeraden, ook in combinatie met de verhoogde kans op hart- en vaatziekten. Zorg voor voldoende kwalitatieve slaap. Dit laatste helpt vooral bij het verminderen van stress en vermoeidheid. En dat kan weer bijdragen aan een beter homocysteïne waarde.
Vind je onze blogs interessant? Schrijf je dan zeker in op de nieuwsbrief: