In dit artikel vertellen we je over de rol van enzymen in ons lichaam. We vertellen je ook hoe je meer enzymen kunt binnen krijgen mocht je daar behoefte aan hebben.
Wat doen enzymen?
Enzymen: het zijn stofjes die je stofwisseling en spijsvertering ondersteunen, en ze zijn niet met het blote oog waar te nemen. Enzymen zorgen er namelijk voor dat alles wat je eet en drinkt wordt afgebroken in de maag en darmen. En soms begint dat al tijdens het kauwen dankzij enzymen in je speeksel.
De voedingsstoffen die tijdens het proces van de spijsvertering vrij komen, worden vervolgens opgenomen door het lichaam om elders gebruikt te worden.
Samenwerking met andere stoffen
Enzymen werken op moleculair niveau en breken allerlei moleculaire verbindingen af om zo voedingsstoffen toegankelijk te maken voor het lichaam. Soms gebruikt het enzym daar zelf weer hulpstoffen bij, zoals co-enzymen of een co-factor. Een co-enzym is vaak afkomstig uit vitaminen, zoals vitamine B1 (thiamine), vitamine B2 (riboflavine), vitamine B3 (nicotinamide) en vitamine C (ascorbinezuur). De co-factor is een stofje dat juist niet uit eiwit bestaat, zoals een ion uit koper, mangaan, natrium, kalium, magnesium, zink of ijzer.
Ontdekking van het enzym
Dat er enzymen bestonden, dat wisten de Egyptenaren al. In die tijd was fermenteren van voedsel namelijk heel gewoon. Maar pas vele eeuwen later werd het enzym echt ontdekt, beschreven en benoemd.
De Franse wetenschapper Anselme Payen ontdekte en beschreef in 1833 voor het eerst het fenomeen ‘enzym’. In gerst vond hij een groep enzymen die het zetmeel afbraken in makkelijker te verteren suikers. Hij noemde dit diastase en dat is nu nog de benaming voor enzymen die zetmelen omzetten in maltose (ook bekend onder de naam moutsuiker). Deze ontdekking ontketende een aaneenschakeling aan ontdekkingen van verschillende wetenschappers die gingen kijken naar enzymen.
In 1857 ontdekte Louis Pasteur alcoholische fermentatie en Eduard Buchner ontdekte in 1897 welk gist hierbij betrokken is. Maar het was de Deense chemicus Christian Hansen die in 1874 voor het eerst stremsel uit de maag van een kalf produceerde. Dit was het allereerste, meest zuivere enzympreparaat dat in die tijd commercieel op de markt kwam.
Pas in 1926 werd eerste enzym daadwerkelijk geïsoleerd en wel door de Amerikaanse scheikundige en chemicus James Batcheller Sumner. Voor zijn werk in het zuiveren en kristalliseren van enzymen ontving hij de helft van de Nobelprijs van de Scheikunde in 1946. Hij deelde de prijs met John Howard Northrop en Wendell Meredith Stanley.
Enzymen in het lichaam
Enzymen zitten gewoon in je lichaam. Ze zijn terug te vinden in je speeksel en in de maag en darmen. Enzymen voor de spijsvertering halen we echter ook uit ons eten. Vooral voedsel dat niet langdurig verhit is geweest of rauw is, bevat veel enzymen. Fruit bijvoorbeeld, maar ook groente en zelfs honing bevat belangrijke spijsverteringsenzymen.
Verschillende soorten enzymen
Er zijn werkelijk duizenden enzymen in het menselijk lichaam aanwezig.((11 januari 2018, Enzymes: How they work and what they do)) Enkele voorbeelden van enzymen die zich bezig houden met de spijsvertering zijn:
- Protease: katalyseert de afbraak van eiwitten en aminozuren.
- Lipase: helpen bij het verteren van vetten in de darmen.
- Amylase: zet zetmeel om in suikers en wordt gevonden in speeksel.
- Maltase: dit enzym bevindt zich in het speeksel en breekt de suiker maltose (moutsuiker) af tot glucose. Maltose zit in aardappelen, pasta en bier.
- Trypsine: wordt gevonden in de dunne darm, breekt eiwitten af en zet ze om in aminozuren.
- Lactase: ook te vinden in de dunne darm, breekt lactose, de suiker in melk, af en zet dit om in glucose en galactose.
Voeding rijk aan enzymen
Enzymen zitten in eiwitten en die kom je zo een beetje in alles tegen. Maar er zijn natuurlijk voedingsmiddelen die rijker zijn aan spijsverteringsenzymen dan andere voeding. Je vindt vooral veel verteringsenzymen in ananas, papaya, mango, honing, bananen, avocado’s en gefermenteerde voeding, zoals kaas, zuurkool en yoghurt. Gefermenteerde voeding heeft als bijkomend voordeel dat het veel probiotica bevat. Probiotica brengen de darmflora in balans. En dat is natuurlijk ook goed voor de spijsvertering.
Tekort aan spijsverteringsenzymen
Wanneer je gevarieerd eet uit de schijf van vijf, zou je je eigenlijk geen zorgen hoeven maken dat je een tekort ontwikkelt aan digestieve enzymen. Toch is het mogelijk om een tekort te krijgen. Dat kan verschillende oorzaken hebben, zoals:
- Te weinig eiwitten in je dieet of juist een te veel aan eiwitten in je dieet;
- Een slechte darmflora;
- Door lichaamsverzuring (teveel lactaten in de spieren);
- Een te hoge of te lage lichaamstemperatuur, want enzymen werken het beste als je lichaamstemperatuur rond de 37 graden Celsius ligt;
- Je leeftijd, want naarmate we ouder worden maakt het lichaam minder digestieve enzymen;
- Je geslacht: vrouwen hebben minder digestieve enzymen dan mannen, vooral boven de 40 jaar;
- Roken;
- Vervuiling door zware metalen;
- Verminderde werking van de hormonen;
- Stress, angst en vermoeidheid;
- Eetstoornis;
- Aandoening aan de darmen.((14 januari 2021, Spijsverteringsenzymen; alles wat je moet weten))
Symptomen van een tekort aan enzymen
Het komt zelden voor dat je een tekort aan digestieve enzymen ontwikkelt. Je krijgt de enzymen immers met voeding binnen. Enzymen zitten in eiwitten en deze vind je zelfs in fruit, waardoor je als veganist of vegetariër ook voldoende enzymen binnen hoort te krijgen. Wanneer je een tekort aan digestieve enzymen hebt, dan kan dit leiden tot een opeenstapeling van toxische producten in het lichaam, met name in de lever, met allerlei gezondheidsgevolgen van dien.
Kun je een teveel hebben aan enzymen?
Het is niet mogelijk om een teveel aan digestieve enzymen te hebben, omdat de maag een overschot aan enzymen gewoon afbreekt.((29 maart 2006, Identifying metabolic enzymes with multiple types of association evidence))((1980, The Adaptation of Digestive Enzymes to the Diet: Its Physiological Significance))
Vind je onze blogs interessant? Schrijf je dan zeker in op de nieuwsbrief: