De lever is zo groot als een voetbal en heeft meer dan 500 verschillende vitale functies. Alleen de hersenen hebben meer functies dan de lever.
Wanneer het misgaat met de lever, kunnen tal van problemen ontstaan. Laten we eerst even kijken naar de belangrijkste functies.
Functies van de lever
Allereerst wordt in de lever galvocht aangemaakt wat belangrijk is voor de vertering van vetten. De lever maakt ook cholesterol en andere chemicalieën aan die nodig zijn voor het transport van vetten.
Ten tweede fungeert de lever als opslagplaats voor energie en brandstoffen. De lever herbergt een teveel aan glucose in de vorm van glycogeen, om het achteraf terug om te zetten wanneer het lichaam energie nodig heeft.
Ten derde zorgt de lever voor de aanmaak van eiwitten. Deze eiwitten zijn onder meer nodig voor de opbouw van weefsels, het transport van stoffen, de bloedstolling, het overbrengen van signalen en bij het bestrijden van infecties.
Ten vierde heeft de lever een ontgiftende werking wat inhoudt dat schadelijke stoffen uit voeding onschadelijk gemaakt worden en uitgescheiden via de urine.((2021, Hoe werkt de lever))
Symptomen van leverproblemen
Wanneer iets mis is met je lever, zul je dit ongetwijfeld snel opmerken. We verzamelden de meest voorkomende symptomen van leverproblemen.
Vroege symptomen zijn:
- Een misselijk gevoel dat niet weggaat
- Een verminderde appetijt
- Pijn in de rechterbovenbuik
- Vermoeidheid en zwakte
- Onverklaarbaar gewichtsverlies
- Spinnenkoppen (rode puntjes) op je buik
Gevorderde symptomen zijn:
- Een gele verkleuring van huid en de ogen door de bilirubine
- Een jeukende huid
- Donkere urine
- Bleke stoelgang
- Haaruitval
- Libidoproblemen
- Een snelle hartslag
- Frequente krampen
- Trillende handen
- Frequente neusbloedingen en bloedend tandvlees
- Een huid die snel blauwe plakken krijgt
- Gezwollen ledematen (vingers, benen, enkels, voeten)
Gevaarlijke symptomen zijn:
- Hoge koorts met rillingen
- Kortademigheid
- Braken van bloed
- Zeer donkere of zwarte teerachtige ontlasting
- Verwarde en suffe periodes((2021, Symptoms of liver disease))
Soorten leverproblemen en hun oorzaken
Leverproblemen hebben verschillende oorzaken. Leverproblemen kunnen genetisch zijn, maar ook infecties en middelenmisbruik kunnen leverziekten veroorzaken.
1. Leverproblemen door infecties
Parasieten en virussen kunnen de lever infecteren, waardoor ontstekingen ontstaan die de leverfunctie verminderen. De virussen die leverschade veroorzaken kunnen worden verspreid via bloed of sperma, besmet voedsel of water, of nauw contact met besmette persoon. De meest voorkomende vormen van leverinfectie zijn hepatitisvirussen.
- Hepatitis A: dit krijg je door het eten of drinken van iets dat besmet is met ontlasting. Vaak heb je bij hepatitis A geen symptomen en gaat dit binnen 6 maanden vanzelf over,.
- Hepatitis B: dit krijg je van iemand anders, bijvoorbeeld door onbeschermde seks of drugsgebruik met gedeelde naalden. Als hepatitis B langer dan 6 maanden duurt, is de kans op andere leverziekten groot.
- Hepatitis C: dit komt van besmet bloed dat in jouw bloed terechtkomt. Denk daarbij aan besmette naalden. De symptomen kunnen vele jaren op zich laten wachten.
Leverproblemen door infecties kan je voorkomen door risicovol gedrag te vermijden. Gebruik dus steeds een condoom bij seks met een nieuwe partner. Als je piercings of tattoos laat plaatsen, ga dan zeker na of de naalden in de shop steriel zijn. Vermijd ook blootstelling aan irriterende chemicalieën. Laat je ten slotte vaccineren tegen hepatitis A en C.
2. Auto-immuunziekten
Auto-immuunziekten, waarbij het lichaam zichzelf aanvalt, kunnen je lever aantasten. Voorbeelden van auto-immuun leverziekten zijn:
- Auto-immuun hepatitis: je lichaam valt je lever aan, wat kan leiden tot andere aandoeningen en zelfs tot leverfalen.
- Primaire biliaire cholangitis: deze ziekte heeft betrekking op de galbuisjes die helpen bij het verteren van voedsel. Als deze buisjes beschadigd zijn, stroomt de gal terug in de lever en ontstaat er littekenweefsel.
- Primaire scleroserende cholangitis: je galwegen verschrompelen en zullen uiteindelijk blokkeren. Gal hoopt zich daardoor op in de lever, wat kan leiden tot leverkanker. Bij deze aandoening wordt vaak een levertransplantatie gedaan.
3. Genetische factoren
Een afwijkend gen, geërfd van een of beide ouders, kan ervoor zorgen dat verschillende stoffen zich in de lever ophopen, waardoor leverschade ontstaat. Genetische leverziekten zijn onder andere:
- Hemochromatose: je lichaam slaat te veel ijzer uit voeding op. Dit ijzer hoopt zich op in de lever en kan leiden tot leveraandoeningen.
- Hyperoxalurie: je urine bevat te veel oxalaat, wat nierstenen en nierfalen kan veroorzaken. Als je nieren falen, kan dat leiden tot oxalose, waarbij het oxalaat zich verzamelt in andere organen en daar meer problemen veroorzaakt.
- De ziekte van Wilson: koper hoopt zich op in je lever en andere organen. De ziekte tast niet alleen de lever aan, maar kan ook zenuw- en psychiatrische problemen veroorzaken.
- Alpha-1 antitrypsine deficiëntie: een chemische stof die je longen helpt om infecties te weerstaan, wordt door je lever op een verkeerde manier aangemaakt.
4. Kanker
Voorbeelden van kankers met betrekking tot de lever zijn:
- Leverkanker: dit type kanker wordt ook wel hepatocellulair carcinoom genoemd. Het komt voor naar aanleiding van hepatitis of excessief drinken.
- Kanker van de galwegen: dit type kanker heeft betrekking op de buisjes die van je lever naar je dunne darm lopen om gal te vervoeren en is vrij zeldzaam.
- Leveradenoom: hier hebben we te maken met een tumor zonder kanker. Dit komt niet vaak voor, maar vrouwen die lange tijd anticonceptiepillen slikken, hebben een grotere kans om dit te ontwikkelen.
5. Leverproblemen door overmatig gebruik of misbruik van bepaalde middelen
- Levercirrose: chronisch alcoholmisbruik, een vette lever en hepatitis kunnen leiden tot cirrose, waarover later meer.
- Niet-alcoholische vette leverziekte: dit type leverziekte krijg je wanneer zich te veel vet in je lever ophoopt, wat tot ontstekingen kan leiden.
Alcohol, ongezonde voeding en medicijnen gebruik je met mate. Indien je dat niet doet, bestaat de kans dat je lever het op termijn begeeft.((21 februari 2020, Liver disease))((6 december 2020, Liver Diseases: What You Should Know))
De stadia van leverziekten
De lever is nooit van de ene dag op de andere ziek, dit gaat heel langzaam. Er zijn vijf verschillende stadia waarin de lever kan belanden.
1. De gezonde lever
In tegenstelling tot de longen of het hart, voelen we de werking van de lever niet. Veel van de functies van de lever hebben te maken met de stofwisseling. Zo gaat je lever voedsel omzetten in energie, voedsel afbreken tot de bouwstenen die het lichaam nodig heeft en afval verwijderen.
De lever verwijdert schadelijke stoffen door ze af te breken tot kleinere bijproducten. Deze bijproducten verlaten de lever via de gal of het bloed. Bijproducten in de gal worden via de ontlasting uit het lichaam verwijderd, terwijl die in het bloed door de nieren worden gefilterd en via de urine worden afgevoerd.
2. Hepatitis
Ontsteking is de natuurlijke reactie van het lichaam op verwondingen en een belangrijk onderdeel van genezing of de immuunrespons. Ontsteking is essentieel om infecties te bestrijden. Deze gecontroleerde ontsteking is van essentieel belang om de lever goed te laten functioneren en in evenwicht te houden, maar als de ontsteking ontregeld raakt, leidt dit tot de progressie van leverziekten. Deze zieke ontsteking wordt hepatitis genoemd.
3. Fibrose
Wanneer iemand een leverziekte heeft, komt zijn lever in een zeer gevaarlijke cyclus terecht. Aanhoudende ontstekingen sturen non-stop signalen naar de reparatiecellen om door te gaan met het afzetten van collageen. Dit leidt tot verstijving en de ontwikkeling van fibrose.
Bij herhaalde schade of langdurige ontsteking bouwen collageen en andere eiwitten zich op tussen de levercellen, waardoor littekenweefsel ontstaat. Littekenweefsel kan de bloedstroom in de lever blokkeren of beperken, waardoor gezonde levercellen verhongeren en afsterven, waardoor zich meer littekenweefsel vormt. In tegenstelling tot gezonde levercellen kan littekenweefsel niet functioneren of zichzelf herstellen. Na verloop van tijd zullen de littekens in de lever zich blijven opbouwen en gezond weefsel vervangen.
4. Cirrose
Cirrose is het stadium waarin de lever ernstige littekens vertoont en permanent beschadigd is. Hoewel het woord cirrose het vaakst wordt gebruikt in verband met leveraandoeningen als gevolg van alcoholgebruik, kan cirrose door vele vormen van leveraandoeningen worden veroorzaakt.
Er bestaat geen behandeling die cirrose kan genezen. Indien mogelijk kan behandeling van de onderliggende oorzaak van cirrose ervoor zorgen dat de cirrose niet verergert en kan leverfalen worden voorkomen. Een succesvolle behandeling kan de littekenvorming in de lever langzaam verbeteren.
5. Leverkanker
Leverkanker is kanker die begint in de cellen van de lever. De meest voorkomende vorm van leverkanker is het hepatocellulair carcinoom dat begint in de hepatocyten.
Het is zeer zeldzaam om HCC te ontwikkelen zonder eerst cirrose te hebben. Daarom moet iemand bij wie fibrose of cirrose in een vergevorderd stadium is vastgesteld, regelmatig worden gecontroleerd op leverkanker.((2021, The Progression of Liver Disease))
Leverproblemen door stress
Langdurige stress veroorzaakt allerlei problemen in het lichaam, waaronder spier- en gewrichtspijn, hart- en vaatziekten, en volgens recent wetenschappelijk onderzoek ook leverproblemen.
Stress kan de lever op meerdere manieren beschadigen. Het kan bijdragen tot het afsterven van levercellen en een bestaande aandoening verergeren. Daarnaast kan stress de bloedstroom verstoren, wat schade aan de lever veroorzaakt.((maart 2019, A literature review for the mechanisms of stress‐induced liver injury)) Stress is hoe dan ook nooit rechtstreeks de oorzaak van leverpijn. Een pijnlijke lever is doorgaans een teken van een al aanwezige leverziekte.((25 januari 2018, Liver: Function, Failure & Disease))
Conclusie
Je lever krijgt veel te verduren; wees dan ook lief voor je lever. Kies voor gezonde voeding, en vermijd (buitensporig) gebruik van alcohol, drugs en medicijnen. Ga tot slot veilig om met anderen, die al dan niet besmet (kunnen) zijn.
Vind je onze blogs interessant? Schrijf je dan zeker in op de nieuwsbrief: