De kans is groot dat je dit artikel leest op een apparaat dat blauw licht afgeeft. Tegenwoordig is het erg moeilijk om blauw licht te vermijden en de tijd die mensen voor een scherm doorbrengen is hoger dan ooit. Moet je je zorgen maken over het blauwe licht dat je ogen binnenstroomt? En een blauw licht filterbril, werken die dingen echt?
Wij deden onderzoek zodat jij dat niet hoeft te doen. Blauw licht, wat het is en hoe het je gezondheid kan schaden – of helpen.
Wat is blauw licht?
De wereld pulseert met elektromagnetische energie, die zich in golven door de ruimte beweegt en zelfs door ons heen. Deze golven variëren in lengte, waarbij de langste golven zijn: radiogolven, microgolven en infraroodgolven. Kortere golven omvatten ultraviolette (UV) golven, röntgenstraling en gammastralen.
De meeste van deze elektromagnetische golven zijn onzichtbaar voor het menselijk oog. Echter, een klein deel van het spectrum – bekend als zichtbaar licht – kan door mensen worden waargenomen.
Zichtbaar licht heeft een golflengte tussen 380 en 700 nanometer, waarbij violet licht aan de kortste kant van het spectrum ligt (ongeveer 380 nanometer) en rood licht aan de langste kant (ongeveer 700 nanometer).
Wat produceert blauw licht?
Blauw licht is, net als andere kleuren zichtbaar licht, overal om je heen.
● De zon straalt blauw licht uit.
● Dat doen fluorescerende en gloeilampen ook.
● Mensen zien meer dan ooit blauw licht dankzij LED-technologie (Light Emitting Diode).
● Computer- en laptopschermen, flatscreentelevisies, mobiele telefoons en tablets maken allemaal gebruik van LED-technologieën met grote hoeveelheden blauw licht.
Samengevat: Blauw licht is overal rondom ons en dus ook onvermijdelijk. Er is echter een duidelijk onderscheid tussen natuurlijk blauw licht, zoals de zon, en kunstmatig blauw licht, zoals computerschermen.
Heeft blauw licht invloed op slaap?
Er komt stilaan een consensus over de effecten die blauw licht heeft op je slaap-waakcyclus.
Lichtsensoren in je ogen en zelfs in je huid kunnen het verschil waarnemen tussen de intense blauwe lichtgolven van fel daglicht en de warmere, rodere tinten die aangeven dat de dag ten einde loopt.
Warmer licht = signaal om melatonine vrij te geven in het lichaam.
Wat doet ons lichaam? Een onderzoek uit 20151 toonde aan het lichaam minder melatonine vrijgeeft bij mensen die in de avond meer blauw licht opnemen.
Wat is het resultaat? De slaapcycli worden vertraagd of verstoord.
Volgens een review uit 20192 kunnen er ook andere problemen ontstaan wanneer blauw licht je slaapcycli verstoort:
● een verhoogd risico op hormoongerelateerde kankers,3 zoals borst- en prostaatkanker
● lagere niveaus van leptine,4 een chemische stof die volheid na de maaltijd signaleert
● metabolische veranderingen, vooral in bloedsuiker
Wist je dat? Neurotransmitters spelen ook een rol in je slaapcyclus.
Een recente studie5 ondervond de volgende gevolgen van blauw licht:
- slechtere slaapkwaliteit
- later in slaap vallen
- slaaptekort verergeren
- vermoeidheid
Samengevat: Meerdere studies zijn nodig, maar er is een verband waar te nemen tussen langdurige blootstelling aan blauw licht en verslechterde slaapkwaliteit.
Ook interessant: Je hormonen in balans brengen met hormoonexperte Marije van den Berg (interview)
Werkt een blauw licht filterbril?
Vooraleer we kijken naar beschermende middelen tegen blauw licht, kunnen we eerst proberen om blauw licht te vermijden waar mogelijk.
Houd je ogen vochtig. Oogdruppels zijn handig als je ogen uitdrogen van te lang staren naar een scherm.
Pas de helderheid aan. Meeste apparaten hebben een ‘nachtmodus’ die je scherm warmere tonen geeft.
Oplossing 1: Schermbeschermers
Je kunt beschermende schermen kopen die blauw licht filteren en over je computerscherm schuiven als je ‘s nachts werkt. Het filter kan het blauw licht van je scherm verminderen.
Werkt een extra beschermend scherm? En onderzoek uit 20206 toont aan dat ze 30 tot 60% van het blauwe licht blokkeren.
Toch is de studie er niet uit of het blokkeren van blauw licht helpt om de slaap-waakcyclus te behouden voor mensen die schermen met achtergrondverlichting gebruiken voor het slapengaan.
Een recentere studie7 concludeert het volgende:
“Beschermers over je scherm [zowel computer als mobiel] hielpen de slaap te verbeteren, vooral bij jongere volwassenen. Deze interventie kan helpen om de negatieve invloed van elektronische apparaten op de slaap te verminderen.”
Oplossing 2: Blauw licht filterbril
Onderzoeken8 hebben herhaaldelijk aangetoond dat blauw licht filterbrillen effectief zijn in het verminderen van blauw licht.
Toch raadden gezondheidsorganisaties ze niet aan om je ogen te beschermen omdat er niet genoeg bewijs is dat ze vermoeide ogen verminderen of de gezondheid van je ogen verbeteren.
Een ander onderzoek kwam tot de conclusie dat blauw licht filterbrillen de slaapkwaliteit bij mensen met slaapproblemen (door o.a. slaapstoornissen, jet lag of werkschema’s) kon behelpen.9
Harvard daarentegen zegt dat er niet genoeg details over de onderzoeken zijn om zulke conclusies te trekken en raad, in geval van twijfel, aan om blauw licht simpelweg zoveel mogelijk te vermijden voor het slapengaan.10
Meer lezen? Wat te doen tegen schermhoofdpijn en migraine
Even samengevat
Blauw licht maakt deel uit van het natuurlijke elektromagnetische energiespectrum. De meeste blootstelling aan blauw licht komt van de zon, maar sommige gezondheidsdeskundigen vragen zich af of kunstmatig blauw licht schadelijk kan zijn voor je ogen.
Langdurig gebruik van digitale apparaten leidt tot vermoeide ogen, dus het is een goed idee om regelmatig pauzes te nemen als je op school of op je werk urenlang beeldschermen gebruikt.
Blauw licht kan ook de interne slaap- en waakcycli van je lichaam verstoren.
Best is dus misschien om je apparaten niet meer te gebruiken ongeveer 1-2 uur voor het slapengaan of overschakelen op een amberkleurige lichtmodus.
Bronnen:
- 22 december 2014, Evening use of light-emitting eReaders negatively affects sleep, circadian timing, and next-morning alertness ↩︎
- 20 augustus 2019, Effects of light on human circadian rhythms, sleep and mood ↩︎
- 23 april 2018, Evaluating the Association between Artificial Light-at-Night Exposure and Breast and Prostate Cancer Risk in Spain (MCC-Spain Study) ↩︎
- september 2019, Hunger hormone and sleep responses to the built-in blue-light filter on an electronic device: a pilot study ↩︎
- 21 juni 2023, Blue light emitted from digital devices – impact on our sleep ↩︎
- 30 oktober 2020, The Effect of a Screen Protector on Blue Light Intensity Emitted from Different Hand-held Devices ↩︎
- 3 mei 2021, 265 Blue Light Filtering Laptop and Tablet Screen Protectors Used After Sunset Improve Sleep ↩︎
- 5 juli 2019, Spectral Evaluation of Eyeglass Blocking Efficiency of Ultraviolet/High-energy Visible Blue Light for Ocular Protection ↩︎
- oktober 2021, Evening wear of blue-blocking glasses for sleep and mood disorders: a systematic review ↩︎
- 26 oktober 2021, Can blue light-blocking glasses improve your sleep? ↩︎