“Het ontbijt is de belangrijkste maaltijd van de dag” hebben we allemaal wel eens gehoord van onze ouders, artsen, influencers en reclamecampagnes.
De gezondheidsvoordelen van regelmatig ontbijten zijn echter niet helemaal wetenschappelijk bewezen.
Waar de mythe vandaan komt
Mensen die het ontbijt overslaan hebben doorgaans een hoger BMI.((februari 2010, Systematic review demonstrating that breakfast consumption influences body weight outcomes in children and adolescents in Europe)) Dit zou te wijten zijn aan het feit dat je meer honger hebt en dus later op de dag meer (en doorgaans ongezonder) gaat eten. Dit hoeft echter niet te betekenen dat je dubbel zoveel gaat eten.
Sommige mensen compenseren onbewust alle calorieën die ze bij het ontbijt hebben overgeslagen, terwijl anderen niet zo’n sterke trek hebben. In één proef werden vrouwen die gewoonlijk geen ontbijt aten, gedwongen dit wel te doen, en zij kwamen in vier weken bijna een kilogram aan.((1 mei 2017, A randomized controlled trial to study the effects of breakfast on energy intake, physical activity, and body fat in women who are nonhabitual breakfast eaters))
Een andere populaire bewering is dat het overslaan van het ontbijt je metabolisme laat crashen. Ontbijten zou namelijk de stofwisseling een “kickstart” geven, maar dat is een mythe. Deze mensen verwijzen naar het thermische effect van voedsel, de toename in verbrande calorieën die optreedt nadat je hebt gegeten.
Studies bij zowel slanke mensen als mensen met overgewicht hebben echter aangetoond dat het overslaan van het ontbijt niet per definitie je rustmetabolisme vertraagt.((4 juni 2014, The causal role of breakfast in energy balance and health: a randomized controlled trial in lean adults)) En het doet er ook toe hoeveel calorieën verspreid over de hele dag eet, niet wanneer en hoe vaak je eet.
Ontbijt goed voor hartgezondheid
Uit een onderzoek uit 2019 blijkt dat mensen die zelfs maar één keer per week ontbijten, minder kans hebben op hart- en vaatziekten. Het overslaan van het ontbijt wordt geassocieerd met obesitas, diabetes en een hoog cholesterolgehalte.((25 mei 2019, Association between Breakfast Frequency and Atherosclerotic Cardiovascular Disease Risk: A Cross-Sectional Study of KNHANES Data, 2014–2016))
Er is ook een verband met andere gedragingen die tot hartziekten kunnen leiden, zoals roken, te veel calorieën en te veel suiker eten, en te weinig bewegen.
Zelfs wanneer onderzoekers deze factoren controleerden, werd in een andere studie uit 2019 het overslaan van het ontbijt – op zichzelf – geassocieerd met een verhoogd risico op overlijden door hart- en vaatziekten.((april 2019, Association of Skipping Breakfast With Cardiovascular and All-Cause Mortality))
Is het ontbijten op zich dan de verklaring of liggen andere factoren aan de basis van gezondheidsproblemen?
Ontbijters hebben gezondere gewoontes
Studies tonen aan dat mensen die ontbijten gezonder zijn. Veel van die studies zijn echter zogenaamde observationele studies, die geen oorzakelijk verband kunnen aantonen. De kans is dus groot dat ontbijters andere gezonde leefgewoonten hebben die de positieve link tussen ontbijt en gezondheid kunnen verklaren.
Mensen die ontbijten hebben bijvoorbeeld ook de neiging gezonder te eten, met meer vezels en micronutriënten. Aan de andere kant hebben mensen die het ontbijt overslaan de neiging om meer te roken, meer alcohol te drinken en minder te bewegen.
Waarom het ontbijt overslaan niet per se slecht is
Het ontbijt overslaan is een gebruikelijk onderdeel van veel intermittent fasting-methoden. Het is aangetoond dat vasten de calorie-inname effectief vermindert, het gewichtsverlies verhoogt en de metabolische gezondheid verbetert.
Het is echter belangrijk te vermelden dat vasten en/of het overslaan van het ontbijt niet voor iedereen geschikt is. Sommige mensen kunnen positieve effecten ervaren, terwijl anderen hoofdpijn, een daling van de bloedsuikerspiegel, flauwte en concentratiestoornissen kunnen ervaren.((3 juni 2017, Is Skipping Breakfast Bad for You? The Surprising Truth))
Hoewel er geen sluitend bewijs is over wat we precies zouden moeten eten en wanneer, is de consensus dat we naar ons eigen lichaam moeten luisteren en eten wanneer we honger hebben. Ontbijt is het belangrijkst voor mensen die honger hebben wanneer ze wakker worden.((28 november 2018, Is breakfast really the most important meal of the day?))
Vind je onze blogs interessant? Schrijf je dan zeker in op de nieuwsbrief: