Laatst bijgewerkt op 7 juli 2025
Het RIVM publiceerde onlangs het eerste landelijke onderzoek naar PFAS in het bloed van Nederlanders. De conclusie is ontnuchterend: vrijwel iedereen in Nederland heeft te veel PFAS in het lichaam, boven de gezondheidskundige grenswaarde van de Europese Voedselveiligheidsautoriteit (EFSA). Wat betekent dit voor onze gezondheid? En wat kun je zelf doen?
Wat zijn PFAS precies?
PFAS (per- en polyfluoralkylstoffen) zijn chemische stoffen die al tientallen jaren worden gebruikt in producten zoals antiaanbaklagen (pannen), waterafstotende kleding, cosmetica, voedselverpakkingen en blusschuim. Ze staan bekend als “forever chemicals” omdat ze nauwelijks afbreken in het milieu én in het menselijk lichaam.
Volgens het RIVM zijn deze stoffen schadelijk omdat ze zich langzaam opstapelen in ons lichaam en in verband worden gebracht met diverse gezondheidsrisico’s, zoals:
- een verzwakt immuunsysteem (bijvoorbeeld verminderde werking van vaccins),
- verhoogde cholesterol– en leverwaarden,
- schade aan het ongeboren kind,
- en een mogelijk verhoogd risico op kanker.
Wat zegt het nieuwe onderzoek?
In het onderzoek werden bloedmonsters geanalyseerd van ongeveer 1.500 mensen, die al in 2016 en 2017 zijn afgenomen. Waarom die oudere bloedmonsters? Omdat bloedbank Sanquin destijds al over een goed gestructureerde, representatieve verzameling beschikte. Dit bood onderzoekers een unieke kans om een breed beeld te krijgen van de PFAS-blootstelling bij de Nederlandse bevolking, zonder eerst nieuwe monsters te hoeven verzamelen.
Ondanks dat het dus om oudere data gaat, zijn de resultaten nog steeds zeer relevant. PFAS breken immers nauwelijks af en blijven jarenlang in het lichaam aanwezig. Bovendien vormen deze metingen een waardevolle nulmeting: nieuwe bloedonderzoeken in 2025 zullen uitwijzen of recente maatregelen – zoals verboden en strengere regels voor uitstoot – effect hebben gehad.
De resultaten zijn duidelijk: bijna alle Nederlanders hebben hogere PFAS-waarden dan de door EFSA gestelde veilige grens van 6,9 nanogram per milliliter voor vier veelvoorkomende PFAS-stoffen (PFOS, PFOA, PFNA en PFHxS). De meest voorkomende stof in het bloed was PFOS, gevolgd door PFOA. Gemiddeld hadden mensen zeven verschillende PFAS-stoffen in hun bloed.(Bron)
Is deze PFAS-waarde gevaarlijk?
Een verhoogde waarde betekent niét automatisch dat je ziek wordt. Toch kan langdurige blootstelling de kans op gezondheidsproblemen vergroten. Denk aan verminderde weerstand, een slechter werkend immuunsysteem, verstoringen in de hormoonhuishouding en schade aan de vruchtbaarheid.
Het RIVM benadrukt dat het risico afhangt van de mate en duur van blootstelling. Omdat PFAS zich ophopen en maar langzaam worden afgebroken, vormen ze vooral op lange termijn een bedreiging.
Wat kun je zelf doen?
PFAS zijn wijdverspreid en lastig te vermijden, maar je kunt wel bewuster kiezen in je dagelijkse leven:
- Eet gevarieerd, om de opname van PFAS via voeding te beperken. Zeker als je regelmatig zelf gevangen vis of eieren van eigen kippen eet, is variatie belangrijk.
- Vermijd producten met PFAS. Denk aan bepaalde regenkleding, cosmetica, fastfoodverpakkingen en antiaanbakpannen zonder duidelijke PFAS-vrije aanduiding.
- Check lokale adviezen. In sommige regio’s, zoals rond de Westerschelde of nabij Dordrecht, gelden extra voorzorgsmaatregelen voor bijvoorbeeld visvangst of consumptie van lokale producten.
Toch is de impact van individuele acties beperkt. Het grootste verschil moet komen van collectieve en beleidsmatige maatregelen.
Ook interessant: Clean eating lukt met deze onbewerkte voedingslijst en tips.
Wat doet de overheid?
PFOS is sinds 2008 verboden, PFOA sinds 2020. Sinds eind 2024 gelden er strengere emissieregels voor bedrijven die PFAS uitstoten. Daarnaast werkt Nederland samen met andere EU-landen aan een breed Europees verbod op duizenden PFAS-stoffen. Dit voorstel ligt momenteel bij de Europese chemische autoriteit (ECHA) ter beoordeling.
In 2025 worden opnieuw bloedmonsters onderzocht om te kijken of de maatregelen effect hebben. De resultaten daarvan worden in 2026 verwacht.
Conclusie: tijd voor actie?
Het landelijke onderzoek bevestigt dat deze stoffen zich stilletjes in ons lichaam ophopen. We kunnen niet meer om de cijfers heen: bijna iedereen heeft te veel PFAS in het bloed. De risico’s zijn reëel, al zijn ze moeilijk op individueel niveau te voorspellen.
Hoewel je als consument bewuste keuzes kunt maken, is grootschalige regulering essentieel. Met het aangekondigde EU-verbod en strengere emissienormen is er hoop dat de blootstelling aan PFAS in de toekomst vermindert.
Wil je op de hoogte blijven van nieuwe ontwikkelingen rond PFAS, of tips ontvangen om chemische stoffen in je dagelijks leven te vermijden? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief of volg ons op social media.
Meer lezen? Ontdek waarom glazen flessen niet altijd beter zijn dan plastic als je bang bent voor microplastics.