“Zitten is het nieuwe roken” horen we wel eens. Je zal maar eens een kantoorbaan hebben, kassawerk doen of truckchauffeur zijn!
Deze uitspraak moeten we echter, zoals zo vaak, met een korreltje zout nemen.
Waar de mythe vandaan komt
Dokter James Levine van de Mayo Clinic zei ooit in een interview: “Zitten is gevaarlijker dan roken, doodt meer mensen dan HIV, en is verraderlijker dan parachutespringen. We zitten onszelf bijna dood. De stoel is erop uit om ons te doden.”
En zo zie je waar deze uitspraak vandaan komt. Levine heeft wel een punt: zitten is een niet te ontkennen factor bij tal van aandoeningen.
Zo zouden verschillende soorten kanker gerelateerd zijn aan inactiviteit. Borst-, darm-, long-, prostaat-, baarmoederhals- en eierstokkanker worden allemaal gelinkt aan overmatig zitten. Dit zou te maken hebben met een C-reactieve proteïne die meer aanwezig is bij mensen die lange periodes neerzitten.((30 mei 2013, Prolonged Sitting Linked to Breast and Colon Cancers))
Daarnaast wordt een sedentaire levensstijl gelinkt aan een grotere tailleomtrek en een hoger BMI, alsook verhoogde bloeddruk-, triglyceriden-, cholesterol- en bloeddrukwaarden, vooral bij mannen. Ook verslechtert je bloedsomloop en kan je in ernstige gevallen te maken krijgen met bloedklonters. Heel wat factoren die de kans op hart- en vaatziekten verhogen dus.
Uit een Australisch onderzoek uit 2010 bleek zelfs dat voor elk extra uur dat deelnemers gedurende een periode van 7 jaar dagelijks zittend doorbrachten, hun totale sterfterisico met 11% steeg.((26 januari 2010, Television viewing time and mortality: the Australian Diabetes, Obesity and Lifestyle Study (AusDiab)))
Zitten is niet alleen slecht voor je hart, maar ook voor je brein. Een studie uit 2018 vond dat te veel zitten je risico op alzheimer en dementie verhoogt. En zelfs extra veel lichaamsbeweging kan dit risico niet terug verlagen.((12 april 2018, Sedentary behavior associated with reduced medial temporal lobe thickness in middle-aged and older adults))
Zitten maakt je naast vergeetachtig ook angstig. Volgens een Australisch onderzoek hadden werknemers die meldden langer dan 6 uur per dag te zitten, meer last van angsten en depressies in vergelijking met werknemers die minder dan 3 uur per dag zaten. Vooral vrouwen rapporteerden hogere niveaus van psychologische moeilijkheden.
Waarom de mythe (niet) waar is
Misschien denk je wel: “Maar ik sport meerdere keren per week.” Uit onderzoek blijkt dat sporten goed voor je is, maar dat het de schade van langdurig zitten niet teniet doet.
Veelvuldig zitten vertraagt je metabolisme met wel 90% en dat binnen het half uur. Zitten is vooral gevaarlijk als je dat in een slechte houding doet. Een slechte houding verkort en verkrampt de heupspieren, waardoor je zwakker, minder soepel en minder mobiel wordt.
Daarnaast veroorzaakt zitten een spanning in de nek en schouders. Je hoofd weegt zwaar en je nekspieren proberen te voorkomen dat het naar voren valt. Doe je dit urenlang per dag, dan raken de spieren van de nek en de bovenrug overbelast.
Een team onderzoekers uit Canada, de VS en Australië vond inderdaad dat overmatig zitten (meer dan acht uur per dag) je risico op vroegtijdig overlijden en bepaalde chronische ziekten met 10-20% verhoogt. Het risico op gezondheidsproblemen is echter veel hoger bij roken!
Roken verhoogt namelijk het risico op vroegtijdig overlijden door welke oorzaak dan ook met ongeveer 180%. Roken is verslavend, gevaarlijk en slecht voor de mensen in je omgeving. Zitten is dat in vergelijking helemaal niet.((5 november 2018, Sitting is NOT the new smoking, contrary to popular myth))
Zitten het nieuwe roken noemen is dus misleidend. Maar spreekt dat het overmatig zitten goed? Helemaal niet.
Moeten we dan vaker staan?
Je verbrandt gemiddeld 50 calorieën meer per uur door te staan. Als je drie uur per dag staat, en dat vijf dagen per week, verbrand je 750 extra calorieën. In een jaar is dat 30.000 calorieën. Zo is het voor iemand met een kantoorbaan een goed idee om te investeren in een zit-stabureau.
Als je gewoon bent om uren per dag te zitten, is het geen goed idee om de hele dag te gaan staan. Studies hebben aangetoond dat staan ook kleine problemen kan veroorzaken (hoewel lang niet zo schadelijk als zitten). Staan is wel beter dan zitten in die zin dat je actiever bent. Telkens als je staat, gebruik je onder meer de spieren in je benen en rug, wat een positief effect heeft op hoe het lichaam suikers en vetten gebruikt en opslaat.
Het besluit? Het maakt niet uit of je staat of zit, je lichaam is niet gemaakt om een statische houding aan te nemen. Het is vooral belangrijk dat je (vaker) beweegt. Telkens als je opstaat en beweegt, brengt het lichaam een verschuiving van vloeistoffen, volume en hormonen op gang, en laat het de spieren samentrekken. Zo wordt bijna elke zenuw in het lichaam gestimuleerd.
Enkele tips
Drink veel water; het is niet alleen een goede gewoonte, het zorgt er ook voor dat je vaker naar het toilet moet. Dit verplicht je namelijk om vaker op te staan. Gebruik indien mogelijk een toilet dat verder weg is.
Ga je ergens heen? Parkeer verder van de ingang. Als je het openbaar vervoer neemt, stap dan een halte eerder uit en loop verder. Neem ook de trap in plaats van de lift.
Op het werk kan je vaker bij een collega langs gaan om zaken te bespreken in plaats van een e-mail te sturen. En vergaderen? Dat kan je gerust al wandelend doen.((2021, Sitting is the New Smoking – The Risks of Extended Sitting))
Moet je toch lang zitten? Let op je postuur en hou je lichaam recht. Zet ook een timer op je gsm die aangeeft dat je ieder uur moet opstaan.((10 augustus 2019, Is Sitting The New Smoking? – The Heart Foundation))
Vind je onze blogs interessant? Schrijf je dan zeker in op de nieuwsbrief: