Cholesterol is een van de bekendste en tegelijkertijd beruchtste stoffen in ons lichaam. Het wordt door alle dierlijke en menselijke cellen gesynthetiseerd, en is ondanks zijn slechte naam echt wel essentieel voor je lichaam.
Wanneer cholesterol echter in te hoge concentraties in het bloed aanwezig is, verhoogt zijn aanwezigheid het risico op hart- en vaatziekten. Samen met andere stoffen, zoals vet en calcium, hoopt cholesterol zich op in plaques op de wanden van slagaders. Na verloop van tijd vernauwt dit de bloedvaten en kan het leiden tot complicaties, waaronder een beroerte en een hartaanval.((26 juli 2019, What to know about cardiovascular disease))
In wat volgt zullen we enkele uitspraken over cholesterol nader onderzoeken.
#1. Alle cholesterol is slecht
Ons lichaam is niet ontworpen om te leven in een omgeving met een overvloed aan voedsel. Wanneer er een overmaat aan cholesterol binnen komt, zal het zich in ons lichaam afzetten. Dat afzettingscentrum kan uit onze bloedvaten bestaan en dat is wanneer cholesterol slecht voor je is.
Afgezien van de functies van cholesterol in het lichaam, maakt de manier waarop het wordt getransporteerd ook uit of het schadelijk is voor de gezondheid.
Lipoproteïne met lage dichtheid (LDL) vervoert cholesterol van de lever naar de cellen, waar het in verschillende processen wordt gebruikt. Mensen noemen LDL soms “slechte” cholesterol, omdat hoge niveaus van LDL-cholesterol in de bloedbaan het risico op hart- en vaatziekten verhogen.
Lipoproteïne met hoge dichtheid (HDL) wordt vaak “goede” cholesterol genoemd, omdat het cholesterol terug naar de lever transporteert. Daar wordt de cholesterol uit het lichaam verwijderd, waardoor het cardiovasculaire risico afneemt.
#2. Ik heb een gezond gewicht dus ik kan geen hoge cholesterol hebben
Mensen met een gezond gewicht kunnen een hoog cholesterolgehalte hebben, terwijl andere mensen met overgewicht misschien geen hoog cholesterolgehalte hebben. Cholesterolniveaus worden namelijk beïnvloed door genetica, de schildklierfunctie, of je al dan niet medicijnen neemt, lichaamsbeweging, slaap, roken en dieet.
Iemand kan dus geboren worden met een genetische aanleg om cholesterol niet efficiënt te verwerken. Omdat het genetisch is, wordt het ook wel familiaire hypercholesterolemie genoemd.((mei 2015, Familial Hypercholesterolemia))
Er zijn dus factoren die je niet kunt veranderen en die toch kunnen bijdragen tot een hoog cholesterolgehalte, zoals je leeftijd en je genetica.
#3. Mocht ik hoge cholesterol hebben, dan zou ik de symptomen zeker opmerken
In de meeste gevallen veroorzaakt een hoog cholesterolgehalte geen symptomen. Daarom is het raadzaam om regelmatig bloedonderzoek te laten doen en je lijf op een hoog cholesterolgehalte te laten screenen. De leeftijd waarop je met de screening begint en de frequentie van de screening worden bepaald door je individuele risicofactoren.
De enige ‘symptomen’ waarmee cholesterol in verband kan worden gebracht, zijn de late symptomen, wanneer de overmatige ophoping van cholesterol verantwoordelijk is voor schade aan hart en bloedvaten en verstopping. Dit veroorzaakt pijn op de borst (angina), een hartaanval of zelfs een plotseling overlijden.
#4. Veel cholesterol eten zal mijn cholesterolwaarden doen stijgen
De hoeveelheid cholesterol die iemand binnenkrijgt, hoeft niet direct in verband te staan met het cholesterolgehalte. Het eten van suikers, of eenvoudige koolhydraten, kan ook leiden tot een hoger cholesterolgehalte, zelfs als iemand niet veel cholesterol eet.
Mensen die veel bewegen hebben tevens minder kans op een verhoging van het cholesterolgehalte door het eten van cholesterol in vergelijking met sedentaire mensen.
Natuurlijk kan je wel cholesterol binnen krijgen via voeding. Zo is cholesterol een dierlijk product, dus producten die verzadigd vet bevatten, verhogen zowel de totale cholesterol als de LDL-cholesterol, die zich vervolgens afzet in de slagaderwand van onze bloedvaten.
#5. Voor iedereen gelden dezelfde cholesterolwaarden
Je streefwaarde voor cholesterol is gebaseerd op de vraag of je een voorgeschiedenis hebt van bepaalde ziekten – zoals hartaanvallen en beroertes – en je risico om deze problemen te ontwikkelen, wat gebaseerd is op o.a. leeftijd en of je al dan niet een hoge bloeddruk hebt.
Voor degenen onder ons die geen cardiovasculaire problemen hebben (gehad), moet de LDL-cholesterol (het ‘slechte’ cholesterol) minder dan 100 milligram per deciliter (mg/dl) bedragen. Als je echter een voorgeschiedenis van hart- of vaatziekten hebt, en vooral als je diabetes hebt, moet het LDL-cholesterol zeker lager zijn dan 70 mg/dl.
#6. Enkel mannen moeten wakker liggen van hun cholesterolniveaus
Op jongere leeftijd wel, op oudere leeftijd niet. Nadat vrouwen na hun menopauze de beschermende effecten van oestrogenen hebben verloren, beginnen zij een groter risico op hartziekten te lopen en ontwikkelen zij hetzelfde risico als mannen.
Omdat vrouwen op latere leeftijd hartziekten ontwikkelen en langer leven, worden er jaarlijks meer hartaanvallen bij vrouwen geregistreerd dan bij mannen. Wanneer vrouwen een hartaanval krijgen, is de afloop meestal slechter, en vrouwen lopen een veel groter risico om aan een hartaandoening te overlijden dan aan borstkanker.
#7. Ik kan niks doen aan hoge cholesterolniveaus
Naast het nemen van medicijnen om je cholesterol te verlagen, kun je je cholesterol ook verbeteren door een gezond gewicht te behouden, de juiste voeding te eten, te bewegen, niet te roken en overmatig alcoholgebruik te vermijden.
Dieet en lichaamsbeweging zijn altijd de eerste stappen en blijven uiterst belangrijk. Statines zijn zeer effectief in het verlagen van cholesterol. De nieuwere statines hebben een een nog betere werking, zijn veiliger en hebben minder bijwerkingen.
#8. Ik neem statines dus ik kan eten wat ik wil
Was het maar waar! Maar dat is het niet. Als je eet wat je wil en te veel calorieën binnenkrijgt, zal je onherroepelijk aankomen. Als je te veel aankomt, vooral in de buikzone, kun je een aandoening ontwikkelen die het metabool syndroom wordt genoemd, wat een prediabetische toestand is.
Statines zijn geen medicijnen die je gewicht verlagen. Hun taak is het verlagen van de ‘slechte’ LDL-cholesterol; jouw taak is om je lichaam met respect te behandelen.
#9. Ik ben jonger dan 40 dus ik hoef mijn cholesterol niet te laten nakijken
Hoewel er enige discussie bestaat over het moment waarop met de screening op een verhoogd cholesterolgehalte moet worden begonnen, bevelen veel organisaties screening aan vanaf de leeftijd van 20 jaar.
Hoe langer je bloedvaten baden in bloed dat een te hoog cholesterolgehalte bevat, hoe groter het risico op hart- en vaatziekten op latere leeftijd wordt. De aanbevelingen stellen dat de eerste cholesterolcontrole moet worden uitgevoerd tijdens het tienerleven, en als je een familiegeschiedenis van cholesterolproblemen hebt, zelfs vroeger.((24 september 2021, Medical Myths: All about cholesterol))
Vind je onze blogs interessant? Schrijf je dan zeker in op de nieuwsbrief: