De overgang volgens Inge Delva: "Het grootste misverstand is dat de menopauze een ziekte is."

Laatst bijgewerkt op 3 juli 2025

Portret van Inge Delva zittend op het gras in een meditatiepose

Inge Delva begeleidt vrouwen die zich ‘zelf kwijt’ voelen. Als coach, yogadocent en auteur van Ik wil mij terug helpt ze vrouwen om weer voeling te krijgen met hun lichaam, emoties en innerlijke ritme – vooral tijdens de overgang, een levensfase die vaak miskend wordt. In dit interview werpt ze een ander licht op deze periode: niet als het einde van iets, maar als een nieuw begin.

De overgang is geen probleem dat opgelost moet worden, maar een uitnodiging om te vertragen, te voelen en te herontdekken wie je bent.

De overgang als persoonlijke zoektocht

In je boek ‘Ik wil mij terug’ schrijf je over het verlies van jezelf tijdens de overgang. Wat zijn volgens jou de signalen dat een vrouw zichzelf ‘kwijt’ is – nog voordat ze zelf beseft dat het met de overgang te maken heeft?

Dat verschilt van vrouw tot vrouw. Vaak merken vrouwen dat er ‘iets’ verandert. Ze voelen zich sneller overweldigd, prikkelbaar of emotioneel. Of ze zien hun lichaam veranderen, en dat tast hun zelfvertrouwen aan. Ze hadden vroeger zo veel energie, en merken dat dit nu anders wordt.

Het is vaak een combinatie van symptomen (die ze niet per se linken aan de perimenopauze, omdat hierover nog veel onwetendheid is) die aanleiding geeft tot gedachten als ‘ik ben mezelf kwijt/ik wil mij terug/ ik wil terug naar hoe ik was’. Nog steeds vinden vrouwen daaromtrent niet altijd meteen een goed klankbord, en lopen ze dus vaak een tijdje met die zaken rond. Tot iemand het woord perimenopauze laat vallen en de puzzel plots vorm begint te krijgen.

Je noemt de overgang een ‘tweede lente’. Wat bedoel je daar concreet mee? En wat is het grootste misverstand over die ‘hergeboorte’?

‘Tweede lente’ of in het Engels ‘second spring’ is de manier waarop de traditionele Chinese geneeskunde verwijst naar de menopauze. Dat klinkt net iets positiever dan onze menopauze, lijkt me!

Je kan het zo zien dat ons leven ook seizoenen telt. De eerste lente is onze puberteit. De volwassenheid is onze zomer. Nadien zou je denken dat je in de herfst belandt, en dat er vanaf dan dus alleen maar aftakeling en verval is. Maar het kan ook anders.

Het concept second spring ziet de menstruatiejaren als onze eerste lente, waarin we de focus vooral naar buiten richten: gezin, familie, carrière. De overgang is in die zin de poort naar een tweede lente, waarin we onze energie opnieuw naar binnen richten, naar onszelf, en waarin we ons richten op wijsheid en zelfrealisatie. In onze tweede lente bloeien we helemaal open, en komt de ‘vrucht’ van het zaadje dat we in onze eerste levenshelft geplant hebben, tot bloei.

Dan, in onze eerste lente, gaan we ons schikken naar verwachtingen van anderen, conditioneringen, willen we er vooral bij horen… In onze tweede lente doen we het omgekeerde: we gooien alle laagjes af die ons goud – dat diep vanbinnen zit – bedekken en worden helemaal onszelf.

Het grootste misverstand is dat de menopauze een ziekte is, die een diagnose behoeft en een behandeling. Terwijl het eigenlijk een natuurlijk proces is dat bij ons leven als vrouw hoort en waar we allemaal op een dag doorheen gaan. Het hoort bij onze cyclische aard: ook een mensenleven heeft seizoenen, net als de natuur. Alleen hebben we doorgaans een voorkeur voor bepaalde seizoenen (lente, zomer) en hebben we het moeilijker met de andere (omdat die in de natuur ook verbonden zijn met verval, einde, afsterven…).

Door de menopauze puur als een soort ziekte of aandoening of probleem te bekijken, missen we het feit dat dit ook een overgangsmoment is. In ieders leven zijn er typische overgangsmomenten, bijvoorbeeld van kind naar jongvolwassene, van jongvolwassene naar ouder… Het vrouwelijke lichaam vestigt extra de nadruk op die momenten omdat er dan ook fysiek iets gebeurt: we beginnen te bloeden, of zoals in het geval van de overgang, we houden op met bloeden.

Een overgangsmoment is een initiatie: we laten een leven achter, en we stappen in een vernieuwde rol. Dat gaat gepaard met lastigheden en verlies, maar ook met nieuwe dingen die voor ons liggen en waar we zelf richting aan kunnen geven. Als we de overgang te veel als probleem bekijken, missen we de kansen die ze met zich meebrengt om het leven dat achter ons ligt te evalueren en daar te vruchten van te plukken enerzijds, en om bewust in onze nieuwe rol te stappen anderzijds.

Vertragen in een versnelde wereld

In onze prestatiegerichte samenleving lijkt er weinig ruimte voor vertraging of introspectie. Hoe verhouden yoga en menopauze zich tot die maatschappelijke druk?

De menopauze is voor mij echt een moment om te vertragen, de balans op te maken en te kijken waar we in ons leven tevreden over zijn, en waarover niet. Het klopt dat hier heel weinig ruimte voor is. We moeten die dan ook zelf creëren. Tot aan de overgang gaan we als vrouw vaak door, ook wanneer ons lichaam aangeeft dat het rust nodig heeft. We negeren de signalen die het geeft en putten onszelf uit, maar we mogen niet vergeten dat we cyclische wezens zijn.

Ons leven heeft seizoenen, en ook onze menstruatiecyclus nodigt ons eigenlijk vanzelf elke maand uit om in bepaalde periodes te vertragen en naar binnen te kijken. Toch doen we dit onvoldoende, en dan kan de perimenopauze extra confronterend zijn omdat we niet anders meer kunnen dan pas op de plaats te maken. Er zijn de maandelijkse ‘wake-upcalls’ van onze menstruatiecyclus, en er is de grote wake-upcall van de perimenopauze. Ik zie het zo dat dit de echte uitnodiging is van de overgang, en dat de symptomen onze aandacht net daarop willen vestigen.

Yoga kan zeker helpen om het contact met ons lichaam te verbeteren, en opnieuw te leren luisteren naar de signalen die het stuurt. Het werkt ook rustgevend en stressverlagend. En toch is dat vaak nog niet voldoende om echt de boodschappen van ons lichaam te ontcijferen. Veel mensen zijn namelijk vervreemd van hun lichaam, ook yogi’s. In die zin is somatisch werk voor mij nog diepgaander en helender. In yoga kan het bijvoorbeeld zijn dat iemands patronen in het leven ook in de beoefening van yoga opduiken. Iemand die bijvoorbeeld altijd over haar eigen grenzen gaat, zal dit wellicht ook op de mat doen. In die zin is yoga wel leerrijk, als je tenminste opmerkt dat dezelfde patronen zich ook daar manifesteren. Somatisch werk gaat nog net iets dieper.

Terug in contact met je lichaam

Je werkt veel met lichaamssignalen en subtiele veranderingen. Wat is een oefening of waarneming die jij vrouwen leert om weer voeling te krijgen met hun eigen ritme?

In somatisch werk gaan we aan de slag met fysieke sensaties, en proberen we contact te maken met die sensaties en de onderliggende boodschap ervan te ontcijferen.

Een simpele oefening kan zijn om een bodyscan te doen: je reist met je aandacht doorheen je lichaam en gaat op zoek naar sensaties. Een sensatie is niet ‘pijn’ of ‘verdriet’ maar bijvoorbeeld een druk op je borst, een tintelend gevoel in je maag… Doorgaans springt er één sensatie uit. Door daar je hand op te leggen, kan je je bewustzijn nog meer naar die plek brengen. Om vervolgens heel aandachtig bij die sensatie te blijven. Wat zou ze zeggen, mocht ze kunnen spreken? Zo kan je op zoek naar de onderliggende boodschap van die sensatie.

Ons lichaam is heel wijs. Het vergt wel wat oefening om de boodschappen te leren opmerken en herkennen. Bovendien is het belangrijk om eerst te vertragen vooraleer je sensaties echt kan opmerken. Dat vertragen op zich is al een hele oefening. In een coachingsessie bouwen we dit op en begeleid ik vrouwen hier doorheen.

Welke rol speelt verdriet in het werk dat je doet met vrouwen in de overgang? En waarom wordt dat aspect zo vaak genegeerd in klassieke begeleiding?

Ik denk dat de westerse geneeskunde gezondheid vooral benadert vanuit ‘symptomen behandelen’. Er wordt in onze geneeskunde ook minder aandacht besteed aan het mentale welzijn en mentale of emotionele symptomen. En eigenlijk is dit een tendens die we in heel de maatschappij zien… voor een fysiek pijntje zullen we sneller hulp zoeken, we zullen er sneller over praten. Maar mentale of emotionele pijn ligt vaak toch iets moeilijker. Dus het is breder dan enkel de klassieke benadering denk ik, het lijkt me een maatschappelijk iets.

Bij veel vrouwen in de overgang gaat de emotionele rugzak open, zeg ik altijd. Plots kunnen er oude emoties opduiken die nog niet helemaal verwerkt zijn, denk aan rouw om een dierbare die je niet volledig hebt kunnen nemen, of boosheid omwille van een relatiebreuk die niet helemaal verwerkt is.

In de menopauze worden we uitgenodigd om met die emoties aan de slag te gaan, zodat we lichter verder kunnen huppelen. Het is een bewust stilstaan bij het deel van ons leven dat eindigt, zodat we ook bewust én lichter onze tweede levenshelft kunnen binnen huppelen. Het blijft natuurlijk ook een feit dat er een deel van ons leven is dat we achterlaten, en daar kan verdriet bij horen. Je laat de vruchtbare jaren achter je, maar ook je leven als jonge vrouw.

De overgang als spiegel

Op je website schrijf je dat alles wat niet verwerkt is, opnieuw komt aankloppen in de overgang. Kun je uitleggen hoe het lichaam als klankbord werkt voor onverwerkte thema’s?

In ons haastige leven hebben we vaak niet de tijd en ruimte om diepe emoties te verwerken. We moeten door, hebben kinderen om voor te zorgen, een job waar veel van ons verwacht wordt, misschien ook ouders die zorg vragen… Ons lichaam slaat onverwerkte emoties en indrukken op.

Veel vrouwen in de overgang ervaren dat die emoties plots aandacht komen vragen. Dat heeft mijns inziens enerzijds een link met de amygdala, een gebied in ons brein dat betrokken is bij emoties, waar ook veel receptoren voor oestrogeen zitten. Als oestrogeen daalt, lijkt het me logisch dat er op die plek in ons brein ook iets gebeurt.

Daarnaast is het zo dat oestrogeen een hormoon is dat ons doet opofferen en zorgen voor. Logisch: we beginnen het aan te maken met het oog op voortplanting, zo heeft de natuur het voorzien. En de natuur wil natuurlijk ook dat er voor onze kinderen gezorgd wordt. Met de perimenopauze daalt oestrogeen sterk en neemt dus ook dat zorgen en opofferen af. Daardoor ontstaat er volgens mij ook meer ruimte om die oude emoties toe te laten.

Hoe belangrijk is het voor vrouwen om zelf hun taal te vinden rond wat ze meemaken? Zie je verschillen in hoe vrouwen daarover spreken – bijvoorbeeld tussen generaties of culturen?

Voor de meeste vrouwen is het helpend om te kunnen praten over wat ze doormaken, al heb ik ook al vrouwen ontmoet die er liever niet te veel over praten. De generatie van mijn moeder sprak er doorgaans niet zo veel over. Het is toch nog steeds een onderwerp dat beladen is met een sfeer van taboe en stigma.

Ik heb de indruk dat jongere generaties beter gewapend zullen zijn voor deze periode, vermits ze zich in deze tijd ook verdiepen in cyclisch leven en de menstruatiecyclus. Zo zijn ze al afgestemd op hun eigen lichaam en de hormonale verschillen van dag tot dag, wat hen dan weer zal helpen in de perimenopauze. Mijn generatie lijkt me toch net iets meer vervreemd van hun lichaam dan de jongere generaties.

Wat als je midden in de storm zit?

Stel: een vrouw leest dit interview en voelt zich vooral moe, prikkelbaar en ‘leeg’. Wat zou je haar willen zeggen als eerste stap – niet als coach, maar van vrouw tot vrouw?

Als je je leeg voelt, dan is mijn eerste reflex om rust aan te raden. Om tijd te nemen om gewoon te zijn, om te vertragen. Onze batterij is vaak helemaal leeggetrokken door alles wat we denken te moeten doen. Wanneer we moe, leeg en prikkelbaar zijn, is dat doorgaans omdat er niet in onze eigen behoeftes voorzien is. Dus ik zou zeggen: is er een mogelijkheid om jezelf hier en nu wat rust en ruimte te schenken? Dat hoeft echt geen vakantie van drie weken te zijn. Misschien kan je gewoon even tien minuten nemen om een dutje te doen, of met een kopje koffie of thee in de tuin te zitten. Of trek je schoenen uit en ga met je blote voeten door het gras lopen, met je aandacht heel bewust bij wat je voelt.

Tot slot: stel dat je boek niet bij vrouwen terechtkomt, maar bij hun partners, dochters of bazen. Wat hoop je dat zij er vooral uit meenemen?

Ik hoop oprecht dat het boek ook bij partners, dochters en bazen terechtkomt! 😊 En dat gebeurt ook al. Ik kreeg al fijne reacties van onder meer een man, die aangaf er zo veel te hebben van bijgeleerd over zijn partner. Wat ik vooral hoop dat ze ervan meenemen is begrip voor hun dierbare in dit proces. Als mens hebben we denk ik allemaal dezelfde verlangens: gezien en gehoord worden in wat we voelen en meemaken. Als partners, werkgevers, kinderen… dit voor hun dierbare kunnen betekenen, maakt dat een ongelofelijk verschil.

Wegwijs je (peri)menopauze in?

👉 Ontdek inspirerende verhalen, tips en zoveel meer op de website van Second Spring

👉 Bestel het boek ‘Ik wil mij terug’ online