Met warm weer trekken we met z’n allen massaal de natuur in. Maar wie geniet van een boswandeling, picknick of tuinwerk, krijgt er ongewild een extra metgezel bij: de teek. Dit jaar waarschuwen experts dat het tekenseizoen niet alleen vroeger is begonnen, maar ook heviger uitpakt dan voorgaande jaren.
Wat is er aan de hand? En vooral: hoe bescherm jij jezelf en je gezin tegen tekenbeten en ziektes zoals Lyme?
Wat zijn teken?
Teken zijn kleine, spinachtige parasieten die zich vastbijten in de huid van mensen en dieren. Door de zachte winter en het natte voorjaar zijn de omstandigheden dit jaar ideaal geweest voor teken om zich vroeg én in grote aantallen te ontwikkelen. Volgens cijfers van onder meer het RIVM en Sciensano is het aantal meldingen van tekenbeten in Nederland en België sinds april sterk toegenomen. De piek wordt – zoals elk jaar – verwacht in juni en juli.
Klimaatverandering speelt hier een duidelijke rol. De langere warme periodes zorgen ervoor dat teken al actief worden vanaf temperaturen van ongeveer 7°C.1 Hierdoor duurt het tekenseizoen niet alleen langer, maar wordt het ook intensiever. En dat brengt risico’s met zich mee.
Last van zware benen bij warm weer? Probeer vochtafdrijvende thee of voeding.
Meer kans op Lyme en tekenencefalitis
De ziekte van Lyme blijft veruit de bekendste tekenziekte in onze regio. Ongeveer 1 op 5 teken in Nederland en België is besmet met de bacterie Borrelia burgdorferi, die Lyme kan veroorzaken.
Wie gebeten wordt door een besmette teek en deze niet snel verwijdert, loopt risico op symptomen:
- koorts
- vermoeidheid
- gewrichtsklachten
- ringvormige huiduitslag
Steeds meer meldingen duiken nu ook op van tekenencefalitis (TBE), een zeldzamere maar ernstige herseninfectie die ook door teken wordt overgedragen. Vooral in Oost-Europa komt TBE vaker voor, maar ook in Nederland zijn inmiddels besmette teken gevonden, met name in de provincie Utrecht. De Gezondheidsraad adviseert nu zelfs een TBE-vaccin voor mensen die beroepsmatig vaak in het groen werken en vijf of meer tekenbeten per jaar oplopen.2
Hoe kun je jezelf beschermen?
Voorkomen is gelukkig beter dan genezen. Met een paar eenvoudige aanpassingen aan je buitenroutine kun je het risico op een tekenbeet flink verkleinen:
- Draag bedekkende kleding bij een wandeling in het bos of park. Kies voor lange mouwen, lange broeken, en stop je broekspijpen in je sokken. Teken klimmen namelijk van onderaf omhoog.3
- Gebruik een insectenwerend middel op basis van DEET of picaridine. Kies een product met minstens 20% werkzame stof en smeer het op onbedekte huid.
- Behandel je kleding met permethrine, een tekenwerend middel dat vooral effectief is op schoenen en broeken. Let wel: niet op je huid gebruiken.
- Controleer jezelf en je kinderen zodra je weer binnen bent. Let vooral op plekken zoals knieholtes, liezen, oksels, de nek en achter de oren.
- Verwijder teken direct met een fijne pincet of tekentang. Trek de teek rustig recht omhoog, zonder te draaien. Noteer de datum van de beet voor het geval er later klachten optreden.
- Houd je tuin tekenonvriendelijk: maai het gras kort, verwijder bladeren en snoei struiken. Zo creëer je minder schuilplaatsen voor teken en hun gastheren, zoals muizen en egels.
Vergeet je huisdieren niet
Ook honden en katten brengen vaak teken mee naar huis. Controleer je huisdier na elke wandeling en gebruik eventueel een tekendodend middel of halsband, zoals geadviseerd door je dierenarts. Zo vermijd je dat een teek via je dier alsnog bij jou belandt.
Wanneer moet je naar de huisarts?
Niet elke tekenbeet leidt tot ziekte, maar het is belangrijk om alert te blijven. Krijg je binnen enkele weken na een beet last van griepachtige klachten, gewrichtspijn, of zie je een rode kring rond de beetplek ontstaan? Neem dan altijd contact op met je huisarts. Hoe eerder Lyme of TBE wordt opgespoord, hoe beter de prognose.
Ook interessant: 10 vragen over hooikoorts beantwoord.
Conclusie
Dit tekenseizoen is langer, actiever en risicovoller dan we gewend zijn. Klimaatverandering, toenemende besmettingen en ons buitenleven zorgen voor een toename in het aantal tekenbeten én de kans op ziekten. Door je goed te beschermen, regelmatig te controleren en alert te blijven op symptomen, kun je echter met een gerust hart blijven genieten van al het moois dat de natuur te bieden heeft.
Wil je een tekenbeet melden? Gebruik dan de tekenradar!
Bronnen:
- Hoe voorkom je een tekenbeet? ↩︎
- 14 januari 2025, Tekenencefalitis | LCI-richtlijn ↩︎
- 26 maart 2025, Tekenalarm: het seizoen is weer begonnen ↩︎