Janna Koopman is diëtist en coach gespecialiseerd in het prikkelbare darmsyndroom. Als geen ander weet ze dat niet elke patiënt voordeel haalt uit standaard oplossingen. Ze vertelt ons waarom luisteren naar je eigen lichaam zo belangrijk is.
? Bekijk de website van Janna Koopman
Janna, waarom koos je er precies voor om prikkelbare darmsyndroomcoach te worden?
Zelf heb ik een lange zoektocht gehad om mijn prikkelbare darm syndroom onder controle te krijgen. Zo heb ik verschillende diëten geprobeerd, acupunctuur, hypnotherapie, supplementen, orthomoleculaire therapie en tientallen onderzoeken gehad. Soms hielp een therapie een beetje, maar nooit voor 100%.
Verder volgde ik tientallen opleidingen over PDS, maag-darmklachten, voedselallergieën en overgevoeligheid. Vervolgens ging ik zelf verder zoeken, drie maanden mijn voeding en klachten bijhouden en werd ik darmklachtenvrij. Er waren meerdere mensen met soortgelijke klachten.
Daarom maakte ik een holistisch darmprogramma om lotgenoten mee te helpen. Je leert hierin luisteren naar de signalen van je lichaam en krijgt handvatten om te leren omgaan met een prikkelbare darm. Daarnaast leer je ook wat er bij je past. Niet alleen qua eten, maar ook qua activiteiten, normen en waarden. Maar dit kan ook in de loop der jaren veranderen.
Zelf heb ik ervaren dat een burn-out en een scheiding een behoorlijke impact op je darmen kunnen hebben. De oude manier van eten en leven hielpen plotseling niet meer en hierdoor startte ik een nieuwe zoektocht. Ik heb hierin geleerd om langzaam maar wel weer in mijn kracht te komen.
Deze keer was het nodig om op een dieper niveau aan de slag te gaan, zoals trauma’s op kindniveau helen, mijn verlangens leren uitspreken en bepaalde aangeleerde patronen af te leren om weer de puurste versie van mijzelf te worden.
Heel wat mensen kampen met het prikkelbare darmsyndroom zonder dat ze dat weten. Hoe kan je PDS herkennen?
Kenmerkend zijn klachten als een opgeblazen buik, gasvorming, rommelende darmen, maagzuur, misselijkheid, buikpijn, diarree of juist obstipatie, steken in de buik of een buikpijnaanval. Het is heel persoonlijk welke klachten je hebt. De een heeft maar één klacht en de ander herkent zich in bijna alle symptomen.
Om andere ziektes uit te sluiten, raad ik aan om naar de huisarts te gaan. Die kan de diagnose PDS stellen. Soms word je doorverwezen naar een maag-darmleverarts voor een inwendig onderzoek of je krijgt een aanvullend ontlastings- of bloedonderzoek.
Het FODMAP-dieet is een vaak toegepaste oplossing voor PDS. Hoe kijk jij naar dat dieet?
De meeste cliënten die wij zien hebben het FODMAP-dieet al geprobeerd. Soms zijn ze qua voeding wat wijzer geworden welke voedingstriggers ze beter kunnen vermijden. Bijvoorbeeld dat ze moeten uitkijken met lactose, tarwe, peulvruchten en bepaalde groenten en fruit.
Maar vaak hebben ze meer nodig om echt grip te krijgen op hun klachten. Zo is een positieve mindset krijgen cruciaal om te leren vertrouwen op je lichaam en te focussen op het weer in je kracht komen en een gezond lichaam krijgen. Dit leer je niet als je enkel een dieet volgt. Bovendien is dit eenzijdige dieet op lange duur niet vol te houden en is het in mijn ogen vooral symptoombestrijding.
Het is beter om weer echt in contact te komen met je lichaam en te voelen wat je op dit moment nodig hebt. Vaak eten we een koek of drinken we koffie als we moe zijn, terwijl een dutje of een korte ademhalingsoefening is wat je echt nodig hebt. Of je hart luchten en verlangens uitspreken in plaats van er maar omheen blijven draaien. Kortom gewoon jezelf durven zijn. Dit betekent ook durven praten over schaamte rondom PDS en indien nodig moedige beslissingen maken.
Hoe ga je te werk om een maattraject uit te stippelen voor PDS-patiënten?
De eerste stap is een inventarisatie van de maag- en darmklachten. Wanneer komen bepaalde darmklachten voor, hoeveel last heb je ervan, hangen ze samen met andere klachten en hoe is de kwaliteit van leven? Dit is een goede nulmeting, maar helpt ook om daarna een quick fix mee te geven om direct met de klachten af te rekenen.
Maar voorkomen is beter dan genezen. Daarom horen een uitgebreid eetdagboek en een leefstijlchecklijst ook bij de eerste stap. Verder worden ze meer bewust van wat er allemaal van invloed kan zijn op hun klachten. Niet alleen wat ze eten, maar ook hoe ze eten, genoeg bewegen en voldoende rust en slaap nemen.
Tijdens de tweede sessie neemt de PDS-coach dit eetdagboek en de checklist met de leefregels door en maakt op basis hiervan een persoonlijk actieplan en een op maat gemaakte dieetrichtlijn met variatielijst en recepten. Zo kun je gericht een voor jou gezonde leefstijl aanleren om zo weer in je kracht te komen staan.
In de volgende sessies gaan we dieper in op de zaken die meer aandacht verdienen volgens de leefstijlchecklist. Dit kan zijn: het leren luisteren naar je lichaam, energie verhogen, beter slapen, met angsten omgaan, grenzen aangeven of minder moeten.
Waarom is het zo belangrijk om tijd vrij te maken voor een maaltijd?
Het parasympathische zenuwstelsel, het deel dat zorgt voor rust en herstel van het lichaam, regelt veel dingen die nodig zijn voor een goede spijsvertering. Denk hierbij aan het verhogen van de productie van spijsverteringssappen, een snellere darmbeweging, verwijding van de bloedvaten naar het spijsverteringsstelsel en een snellere nierwerking, maar ook verlaagt het de hart- en ademfrequentie.
Op het moment dat je tijdens of vlak na de maaltijd gelijk iets gaat doen, gaat je lichaam over op het orthosympathisch zenuwstelsel, het deel dat ervoor zorgt dat het lichaam energie krijgt om iets te doen. Je energie gaat dan naar de spieren en de hersenen, wat heel fijn is omdat je daardoor bijvoorbeeld kunt wandelen of studeren. Maar het gaat ook ten koste van de spijsvertering. En dat betekent dat er darmklachten kunnen ontstaan (obstipatie, diarree, winderigheid, een opgeblazen buik en buikpijn bijvoorbeeld).
Dit kun je allemaal voorkomen door met volle aandacht te eten en daarna nog even na te tafelen. Maar dit is lastiger dan je denkt. Zelfs als je tijdens het eten ergens anders aan denkt, zit je al in het orthosympathische deel. Probeer om aan tafel te zitten als je gaat eten zonder afleiding zoals een telefoon of tv. Zorg dat je goed kauwt (30 keer op iedere hap) en even niets aan je hoofd hebt tijdens het eten.
Wat is de link tussen hooggevoeligheid en het prikkelbare darmsyndroom?
Beiden zijn gevoeliger en daardoor vatbaarder voor het krijgen van klachten, zoals darmklachten, steken in de buik of maagpijn. Vaak heeft dit te maken met prikkels moeilijk kunnen filteren. Dit kunnen geluiden, fel licht, sterke geuren en smaken zijn of drukte. Dingen die stress, spanning in het lichaam of kortsluiting in je hoofd opleveren.
De uitdaging is dan om er achter te komen waar jij je prettig bij voelt en op die manier goed voor jezelf te zorgen. Vaak hebben gevoelige mensen behoefte aan meer rust en ME-time om weer tot zichzelf te komen. Zo zou je jezelf kunnen beschermen tegen geluiden door een noicecancelling koptelefoon te dragen, een zonnebril tegen fel licht of voordat je een afspraak hebt je te gronden met een meditatie.
Het is ook raadzaam om het natuurlijke tempo van je lichaam aan te houden, wat soms moeilijk kan zijn in de rat-race waarin we leven.
Hoe help je mensen om meer bewust te worden van hun lichaam?
Ten eerste lezen ze meer over bewustwording en houden ze een eetdagboek bij. Dit geeft veel inzicht in hoe vaak ze klachten hebben en wanneer dit voorkomt. Soms komen er heel andere oorzaken uit dan ze in eerste instantie verwachten. Bijvoorbeeld angst voor het eten van een bepaald voedingsmiddel of de angst om klachten te krijgen. Die angst zorgt dan voor krampen i.p.v. het voedingsmiddel zelf dat ze hebben genomen.
Of het is een combinatie van veel zorgen maken om dingen, veel moeten en voeding. Dan is het ook zinvol om te werken aan belemmerende overtuigingen waarom je doet wat je doet. Waarom en door wie ben je zo geprogrammeerd? Vaak komen die programmeringen uit de tijd van dat je kind was; van je ouders, familie of juf bijvoorbeeld. Vervolgens kan gekeken worden wat angst oplevert en hoe je dit kunt loslaten. Wat je nodig hebt om te vertrouwen in je lichaam, zodat je in je kracht kunt staan en je authentieke zelf kunt worden.
Verder gebruik ik oefeningen vanuit de mindfulness om in contact te komen met je lichaam en visualisaties om te focussen op je ideale leven, zodat we gericht te werk kunnen gaan.
PDS komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Hoe komt dit?
PDS komt twee keer vaker voor bij vrouwen als bij mannen. Dit komt doordat vrouwen gemiddeld een 10-12 cm langere dikke darm hebben dan mannen. Hier kunnen gassen in vast komen blijven te zitten en daardoor klachten ontstaan als een opgeblazen buik, rommelende darmen en gasvorming. Hormonale schommelingen die voor kunnen komen bij de menstruatie en de overgang kunnen ook maag-darmklachten veroorzaken.
Daarnaast zijn vrouwen over het algemeen vaker gestrest. Ze willen graag voor andere mensen zorgen. Dit zit ook in ons aard om als vrouw, als moeder voor je kind te zorgen, maar ook eten maken voor gezin. Als je een goede moeder wilt zijn, het goed wilt doen op je werk én ook nog eens een goede partner wilt zijn, dan kan dat natuurlijk behoorlijk wat stress opleveren.
Als je een gouden tip mag geven aan PDS-patiënten, welke zou die zijn?
Durf je authentieke zelf te zijn en wees trouw aan wat je lichaam aangeeft. Jij bent de expert van je eigen lichaam en je kunt als je daar alert op bent bewust worden van wat er goed is voor jou.
Probeer gedurende dag een aantal keren een break te nemen van vijf à tien ademhalingen om je bewust te worden van hoe je voelt en stel je acties daarop bij. Ga slapen als je moe bent, neem een voedzame maaltijd als je honger hebt en pak rust als je lichaam er naar vraagt. Dat is niet altijd makkelijk en betekent grenzen aangeven en niet meer pleasen. Dit kan in het begin wennen zijn, maar oefening baart kunst.
Wees nieuwsgierig en blijf experimenteren, eventueel met hulp van een prikkelbare darmcoach. Want dat praat wel zo makkelijk.