Laatst bijgewerkt op 12 juni 2025
Wat als je met een paar eenvoudige gewoontes je risico op dementie, beroertes en depressie aanzienlijk kon verkleinen? Nieuwe wetenschappelijke inzichten tonen dat de lengte van je telomeren — kleine stukjes DNA die verouderen naarmate je ouder wordt — samenhangt met ernstige hersenziektes. Maar het goede nieuws? Je levensstijl blijkt veel krachtiger dan gedacht. Zelfs als je genetisch meer risico loopt, kan gezond leven het verschil maken.
Wat zijn telomeren eigenlijk?
Telomeren kun je vergelijken met de plastic uiteinden van schoenveters, maar dan voor ons DNA. Ze zitten aan het einde van onze chromosomen en beschermen het genetisch materiaal tijdens celdeling. Elke keer dat een cel zich deelt, worden die telomeren een beetje korter. Zijn ze te kort? Dan stopt de cel met delen of sterft ze af. Dit proces is normaal, maar als het te snel gaat, kunnen er gezondheidsproblemen ontstaan.
Korte telomeren worden al langer gelinkt aan ouderdomsziekten zoals hartproblemen en kanker. Maar nu hebben wetenschappers ontdekt dat ze ook een invloed kunnen hebben op onze hersengezondheid.
Ook interessant: Dr. Ellen Crabbe over hoe je het verouderingsproces kan vertragen.
Wat ontdekten de onderzoekers?
In deze nieuwe studie, die meer dan 300.000 mensen volgde over een periode van 12 jaar, bleek dat mensen met de kortste telomeren tot 19 % meer kans hadden op dementie. Ook het risico op een beroerte was 8 % hoger, en op depressie 14 % hoger dan bij mensen met langere telomeren.1
De studie keek naar mensen ouder dan 60 jaar, wat betekent dat dit vooral belangrijk nieuws is voor wie ouder wordt en zijn of haar brein gezond wil houden.
Het opvallende: leefstijl maakt een groot verschil
Wat deze studie zo bijzonder maakt, is dat mensen met korte telomeren géén verhoogd risico hadden op deze breinaandoeningen… als ze gezond leefden.
Denk aan voldoende beweging, evenwichtige voeding, niet roken, matig alcoholgebruik, een gezond gewicht behouden en goed slapen. Die zes leefstijlfactoren samen vormden een soort schild, zelfs bij mensen die op basis van hun telomeren een verhoogd risico zouden hebben.
Volgens Dr. Stephanie Kimball, een van de onderzoekers, “wijst dit erop dat telomeerlengte niet per se de oorzaak is van hersenaandoeningen, maar een signaal van hoe gezond of gestrest je cellen zijn.” Ze voegt toe: “Het is nooit te laat om je hersenen te beschermen.”
Waarom dit hoopgevend is
Voor veel mensen voelt genetische aanleg als iets waar je niets aan kunt doen. En ja, je kunt je telomeren niet zomaar langer maken. Maar deze studie toont aan dat je je risico op hersenziektes wel tot zekere mate zelf in de hand hebt, door gezonde keuzes te maken.
Ook al heb je korte telomeren, leefstijl blijkt krachtig genoeg om de schade te beperken. Dat is belangrijk nieuws voor wie zich zorgen maakt over ouder worden, geheugenverlies of geestelijke gezondheid.
Wat kun je zelf doen?
- Beweeg dagelijks – wandelen, fietsen, zwemmen of yoga zijn allemaal prima.
- Eet gezond – meer groenten, fruit, volkoren granen, noten en minder bewerkt voedsel.
- Stop met roken – telomeren zijn extreem gevoelig voor rook.
- Beperk alcohol – vooral in grote hoeveelheden beschadigt het hersenweefsel.
- Let op je gewicht – obesitas hangt samen met snellere telomeerverkorting.
- Slaap voldoende – slaap is hersteltijd voor je hersenen en je cellen.
Voor de toekomst
Onderzoekers denken dat telomeerlengte in de toekomst misschien zelfs een soort “gezondheidsmeter” kan worden. Wie weet kunnen artsen ooit je risico op hersenziektes inschatten via je telomeren en je op tijd begeleiden naar betere leefgewoonten.
Maar voor nu weten we al één ding zeker: gezond leven loont. Niet alleen voor je hart of je gewicht, maar dus ook voor je brein.
Ontdek meer studies
Long-COVID en AMPA-PET: wat zegt nieuw onderzoek over “brain fog”?
Brain fog bij long-COVID is lastig te grijpen. Een recente studie met AMPA-PET laat afwijkende…
Eettijden: heeft het tijdstip van eten invloed op je gezondheid?
Sta je op, drink je koffie, en schuift ontbijt tóch steeds later op de ochtend?…
Nieuw onderzoek: bijna alle Nederlanders hebben PFAS in hun bloed
Het RIVM publiceerde onlangs het eerste landelijke onderzoek naar PFAS in het bloed van Nederlanders….
Microplastics in Franse dranken: Waarom glas niet altijd gezonder is
Een recente studie gepubliceerd in het vakblad Journal of Food Composition and Analysis werpt nieuw…
Gezondere levensstijl verkleint risico op breinaandoeningen, zelfs met verouderend DNA
Wat als je met een paar eenvoudige gewoontes je risico op dementie, beroertes en depressie…
Nieuwe hoop voor vrouwen in de overgang? Hormoontherapie wordt gelinkt aan hartgezondheid
Tijdens de overgang krijgen veel vrouwen te maken met klachten zoals opvliegers, stemmingswisselingen en slapeloze…
Bron: