Boudewijn Van Houdenhove is psychiater en hoogleraar medische en gezondheidspsychologie aan de K.U. Leuven. Hij is een pionier op het gebied van het onderzoek naar het verband tussen lichamelijke en psychosociale aspecten van ziek zijn. Hij publiceerde diverse erg succesvolle boeken over o.m. chronische pijn en chronische vermoeidheid.
Wat is het verschil tussen chronische vermoeidheid (CV), chronischevermoeidheidssybdroom (CVS) en myalgische encefalomyelitis (ME)?
Chronische vermoeidheid (CV) kan een symptoom zijn van diverse lichamelijke ziekten (bloedarmoede, kanker…) of het gevolg zijn van aanhoudende stress, overbelasting of psychische problemen zoals depressie. De term chronischevermoeidheidssyndroom (CVS) wordt sinds enige tijd in de geneeskunde minder vaak gebruikt wegens zijn onduidelijke definitie. Myalgische encefalomyelitis (ME) wijst op ontstekingsreacties in het zenuwstelsel als mogelijke lichamelijke basis waarop de klachten van (sommige van) deze patiënten berusten. ‘ME/CVS’ is op dit moment de meest gangbare ‘compromis-term’ in de wetenschappelijke literatuur over deze problematiek.
Wat kunnen zoal de oorzaken zijn van ME/CVS?
In de meeste gevallen gaat een virale infectie (zoals een griep) aan de ziekte vooraf. Bovendien kunnen verschillende vormen van langdurige fysieke en/of psychische (over)belasting, chronische werk- of relatieproblemen, soms ook voorafgaande traumatische ervaringen… een bijkomende oorzakelijke factor zijn.
Zijn er duidelijke symptomen die kunnen aangeven dat je te maken hebt met ME/CVS?
Naast extreme uitputting en cognitieve beperkingen (problemen met denken en concentratie) is een malaisegevoel na – zelfs lichte – inspanningen het meest karakteristieke symptoom. Andere symptomen zijn: niet-herstellende slaap; orthostatische intolerantie (toename van klachten in rechtop zittende of staande positie); overgevoeligheid voor zintuigelijke prikkels, zoals licht en geluid; terugkerende keelpijn of een voortdurend griepachtig gevoel; hoofdpijn van een nieuw type of patroon; chronische pijn in de spieren en gewrichten. De ernst van de symptomen verschilt van patiënt tot patiënt en kan ook in de loop van de tijd variëren. In de ernstigste gevallen zijn patiënten met ME/CVS volledig bedlegerig.
Is een volledig herstel van ME/CVS mogelijk?
Slechts een klein percentage van ME/CVS-patiënten lijkt volledig te herstellen. De meerderheid van de patiënten wordt wel na verloop van tijd beter, op voorwaarde dat ze adequaat omgaan met hun verlaagde grenzen, en zeer geleidelijk hun fysieke en mentale belastbaarheid proberen te verhogen. Voor de meeste patiënten geldt echter dat ze ook op langere termijn hun levenswijze moeten aanpassen.
Tips voor het omgaan met ME/CVS ? Zijn er triggers in het dagelijks leven die we kunnen vermijden?
Het allerbelangrijkste is zorgvuldig voorkomen dat je energielimiet wordt overschreden. Jezelf forceren maakt het alleen maar erger en zorgt achteraf voor een enorme terugslag die dagenlang kan aanhouden. Anderzijds mag je ook niet compleet stilvallen, want dan gaat je fysieke en mentale conditie onherroepelijk achteruit. Zoeken naar een optimaal evenwicht tussen deze twee uitersten is dus de boodschap.
Denkt u dat we sneller te maken hebben met ME/CVS door de digitalisering van vandaag de dag?
Het is onduidelijk of het klachtenpatroon van ME/CVS nu meer dan vroeger voorkomt, dan wel of er in de moderne geneeskunde meer aandacht wordt aan besteed. Uiteraard kan de digitalisering, naast een zegen, voor sommigen ook een belangrijke bron van chronische stress zijn die het risico op de ziekte verhoogt.
Soms nemen hulpverleners moeheid of pijnklachten niet zo serieus, waardoor behandeling wordt uitgesteld. Hoe kan de patiënt met dit nieuws omgaan?
Patiënten met maandenlang aanslepende moeheids- en/of pijnklachten consulteren het best hun vertrouwde huisarts. Deze kan de nodige onderzoeken (laten) doen om tot een adequate diagnose te komen, en advies geven over het verdere behandel- of begeleidingstraject.
Hoe staat u tegenover supplementen om vermoeidheidsklachten te behandelen?
In geval van ME/CVS is er weinig of geen wetenschappelijke evidentie voor het gebruik van voedingssupplementen. Voor chronische vermoeidheid zonder duidelijke lichamelijke oorzaak (CV) worden diverse voedingssupplementen gepromoot. Wanneer je de inname van dergelijke producten overweegt, bespreek dit altijd eerst met je huisarts.
Meer lezen?
Boudewijn Van Houdenhove. Herwin je veerkracht. Omgaan met chronische vermoeidheid en pijn. Lannoo, Tielt, 2009.
https://www.gezondheidsraad.nl/documenten/adviezen/2018/03/19/me-cvs
Belgische Hoge Gezondheidsraad. Myalgische Encefalomyelitis / Chronisch vermoeidheidssyndroom. Brussel: HGR; 2020. Advies nr. 9508.