Barbro Melgert, adjunct hoogleraar Farmaceutische Immunologie aan het RUG, doet onderzoek naar de invloed van microplastics op de longen. Omdat we de ernst van plastic vervuiling beginnen te inzien, stellen we Barbro enkele vragen over dit thema.
Barbro, hoe ben je op het idee gekomen om onderzoek te doen naar microplastics?
Ik heb eerst de apothekersopleiding gevolgd in Groningen en ben daarna onderzoek gaan doen naar de relatie tussen het immuunsysteem en longziekten. Zo kwamen microplastics in beeld. Als we microplastics inademen, dan zouden die kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van longziekten.
Door mijn interesse in de longen ben ik mij bovendien bewust van de lucht die we inademen. Zo is mijn onderzoek naar microplastics ook voortgekomen uit mijn interesse voor een gezond binnenmilieu. Het binnenmilieu kan namelijk heel veel schadelijke stoffen bevatten, met name in woningen die niet goed geventileerd worden.
Het stoort mij dat er de afgelopen jaren veel aandacht is gekomen voor energiezuinig wonen en woningen om die reden totaal dicht geïsoleerd worden. Het gevolg daarvan is dat er geen aandacht meer is voor ventilatie. Ventilatie wordt alleen maar gezien als een verlies van energie en niet als essentieel voor de gezondheid.
In dat kader zou al wat je inademt de longen potentieel kunnen schaden. Daar vallen ook kledingvezels onder, denk maar aan fleece kleding en dekens. Heel leuk allemaal, maar wat doen vezels van stoffen met onze longen als we die inademen?
Kun je voor onze lezers even definiëren wat microplastics precies zijn en waar ze vandaan komen?
Microplastics zijn alle plastic deeltjes kleiner dan 5 mm. We spreken over een vezel wanneer de lengte drie keer zo groot is als de breedte.
Deeltjes kleiner dan 10 micrometer, ongeveer een tiende van een haar, kunnen via de ademhaling in de longen terecht komen. Kijken we naar voeding, dan kunnen zelfs deeltjes van groter dan 5 mm gevaarlijk zijn omdat je ze gemakkelijk kunt inslikken.
Welke schijnbaar onschuldige producten in ons huishouden zijn een grote bron van microplastics?
Kunststof kleding, dekens, gordijnen, tapijten, plastic bakjes waarin je je eten opwarmt, plastic spatels die je gebruikt bij het koken… Het zijn allemaal voorbeelden van producten die na verloop van tijd beschadigd raken en zo microplastics kunnen verspreiden.
Veel plastics bevatten bovendien additionele stoffen om de eigenschappen van plastic te verbeteren en die kunnen dus ook in je eten en je drinken terecht komen. Een voorbeeld daarvan is BPA, waarvan we via onderzoek weten dat het in eten terecht komt en vervolgens in je lichaam.
Eens ingeademd zouden microplastic vezels voorgoed ‘vastzitten’ in onze longen. Klopt dit?
Als je een deeltje opeet, komt dat er op een gegeven ogenblik gewoon terug uit. Aan de longen zit geen uiteinde; al wat je inademt, moet via dezelfde weg weer naar buiten.
De longen hebben daar op zich wel een systeem voor, namelijk het slijm dat deeltjes vangt. In onze luchtwegen zitten speciale cellen en haartjes die dit slijm omhoog zwiepen zodat dit eigenlijk in de keel terechtkomt.
We hebben echter geen idee hoe efficiënt dit mechanisme is. Tot nu toe hebben we ook geen idee of microplastics in onze longen blijven hangen.
Kunnen luchtzuiveringstoestellen helpen om de hoeveelheid microplastics in huis terug te dringen?
Ja, een goede luchtfilter kan een positieve bijdrage leveren aan het binnenmilieu. Philips is bijvoorbeeld druk bezig met het ontwikkelen van luchtfilters. Ze kijken welke deeltjes precies uit de lucht gehaald worden en hoeveel.
Ook een goede stofzuiger met filter op de uitlaat kan helpen het aantal stof en microplastic deeltjes terug te dringen. Tot slot is ventilatie heel erg belangrijk; de lucht is algemeen gezien buiten schoner dan binnen.
We spenderen steeds meer tijd in huis en hoogstwaarschijnlijk zal dit het nieuwe normaal worden. Wat is jouw mening over deze evolutie?
Er vindt eerder een verschuiving plaats. Heel vroeger, toen we nog in grotten woonden, stookten we vuurtjes die rook en stofdeeltjes achterlieten. Die deeltjes ademden we toen ook in. Nu ademen we een heel soort ander deeltjes in.
Om die reden denk ik dat de mens eigenlijk heel wat kan hebben. Je moet ademen dus er moet wel een verdedigingssysteem zijn. Mensen zijn echter niet gebouwd om de hele tijd binnen te zitten en dat zie je wel.
We hebben zonlicht nodig om vitamine D te kunnen aanmaken en we hebben beweging nodig om ons goed te kunnen ontwikkelen. Veel binnen zitten en veel stilzitten zijn op dat vlak geen goede ontwikkeling.
Heb je als expert enkele tips om in huis onze blootstelling aan microplastics terug te dringen?
Er zijn heel wat tips om microplastics terug te dringen:
- Ventileer je huis vaak en goed.
- Draag zoveel mogelijk natuurlijke en duurzame kleding, bijvoorbeeld uit katoen en linnen.
- Vervang plastic bakjes en spatels door glazen en houten alternatieven.
- Gebruik herbruikbare tassen.
- Ik verwijs graag naar de Plastic Soup Foundation (n.v.d.r hun app My Little Plastic Footprint geeft handige tips om je gebruik van plastic te minderen).
Verder geef ik graag enkele tips om je longen gezond te houden:
- Neem de trap.
- Ga genoeg naar buiten om te bewegen.
- Maak het jezelf vooral niet te makkelijk, geef jezelf wat uitdagingen.
In welke fase van het onderzoek zit je nu?
Het onderzoek naar polyester en nylon vezels op longontwikkeling is zo goed als af; we zijn nu bezig met het schrijven van het manuscript. Verder zijn we nog heel hard bezig om meer geld te genereren en meer personeel aan te stellen om het onderzoek verder te zetten.
Wanneer het onderzoek effectief af is, moeten we onze resultaten nog doorsturen voor publicatie en moet dit goedgekeurd worden. Dit proces kan dus nog een hele tijd duren.