Artrose is een ziekte waar 1,2 tot 1,5 miljoen mensen in Nederland last van hebben. Het is de meest voorkomende vorm van reuma.
Onder reuma vallen meer dan 100 verschillende aandoeningen aan het bewegingsapparaat, en artrose is er één van. Een andere naam voor artrose is osteoartritis.
Men noemt artrose ook vaak slijtage, maar dat is eigenlijk een verkeerde benaming. Waarom die naam niet klopt leggen we verderop in dit artikel uit.
Wat is artrose?
Artrose is een gewrichtsaandoening waarbij de kwaliteit van het kraakbeen achteruit gaat. Kraakbeen zorgt voor het makkelijk en soepel glijden van 2 botdelen ten opzichte van elkaar. Kraakbeen vangt schokken op en beschermt de gewrichten. Het is een soort beschermlaagje van je botuiteinden. Bij artrose wordt het kraakbeen dunner, zachter en een beetje brokkelig. Het is niet meer mooi glad.
Bij artrose is niet alleen je kraakbeen een probleem. Het heeft invloed op het hele gewricht. Er ontstaan bijvoorbeeld ook veranderingen in het bot in de buurt van dat aangedane kraakbeen. Aan de randen van de gewrichten ontstaan vaak osteofyten. Osteofyten zijn botwoekeringen aan het gewrichtsoppervlak. Osteofyten hebben vaak een negatief effect op de beweeglijkheid van een gewricht.((2021, Alles over artrose))((2021, Wat is reuma?))
Diagnose artrose
De huisarts is vaak de persoon die de diagnose artrose zal stellen. Op basis van het verhaal van patiënt zal hij bepaalde symptomen herkennen. Ook zal de arts een lichamelijk onderzoek doen. Hij onderzoekt het gewricht en kijkt bijvoorbeeld of er zwelling is, instabiliteit of dat het gewricht een beetje warm aanvoelt.
Er is geen bloedtest die aantoont dat er sprake is van artrose. Een röntgenfoto zal soms gemaakt worden. Het vervelende is dat er soms enorme afwijkingen te zien zijn, maar dat de patiënt nauwelijks last heeft. Andersom kan ook: er zijn dan minimale afwijkingen en toch heeft de patiënt veel klachten. Een röntgenfoto daarom niet noodzakelijk voor het stellen van de diagnose.
De belangrijkste symptomen
De symptomen bij artrose zijn pijn, stijfheid, zwelling en instabiliteit. Ook maken je gewrichten soms krakende geluiden bij bepaalde bewegingen. We noemen dat crepiteren. Ook kan je in sommige gevallen een verandering van lichaamshouding zien. Bij artrose van de knie zie je soms meer X-benen of O-benen ontstaan.
Bij de stijfheid valt het op dat het vooral ontstaat nadat je een tijdje stil hebt gezeten, of als je net uit bed komt. De stijfheid in de ochtend is meestal binnen 30 minuten verdwenen. Bij reumatoïde artritis, een andere aandoening die vaak verward wordt met artrose, duurt de ochtendstijfheid meer dan 45 minuten.
Meer over reuma kan je in dit artikel lezen.
Wat zijn oorzaken van artrose?
Ondanks veel wetenschappelijk onderzoek is de exacte oorzaak van artrose nog onbekend. Er zijn wel factoren bekend die invloed hebben op de kans dat je artrose krijgt.
Risicofactoren zijn: erfelijkheid, overgewicht, letsel aan een gewricht door bijvoorbeeld een zware sportblessure of een botbreuk, overmatig gebruik bijvoorbeeld door sporten en andere ziekte zoals reumatoïde artritis. Ook langdurig zwaar werk is een risicofactor. Aangeboren afwijkingen zoals heupdysplasie kunnen ook de kans op artrose vergroten.((2021, Wat is artrose?))
In welke gewrichten kan je artrose krijgen?
Artrose ontstaat meestal in de gewrichten die gewicht dragen. Het komt vaak voor in de knie, heup en wervelkolom. Ook de grote teen is vaak aangedaan. Toch kan je ook artrose krijgen aan je polsen en handen.
Komt het ook voor bij jonge mensen?
De kans dat je artrose krijgt, stijgt naarmate je ouder wordt. Toch kunnen ook jongere mensen artrose krijgen. Bij twintigers en dertigers is er wel vaak sprake van andere onderliggende redenen zoals bijvoorbeeld een gewrichtsblessure, botbreuk of herhaalde gewrichtsstress. Bij mensen boven de 50 komt artrose vaker voor bij vrouwen.((2 juni 2020, The Basics of Osteoarthritis))
Waarom is de benaming slijtage eigenlijk niet goed?
Bij slijtage is er sprake van een normaal verouderingsproces door veelvuldig gebruik. Bij artrose ligt het anders. Slijtage krijg je op latere leeftijd. Artrose kan je ook op jongere leeftijd krijgen. Bij artrose verandert ook de structuur van het gewricht, terwijl bij slijtage alleen de hoeveelheid kraakbeen afneemt.
Hoe ziet de behandeling van artrose er uit?
De behandeling van persoon tot persoon verschillen. In het algemeen kan je zeggen dat de behandeling kan bestaan uit bewegingsadviezen, medicijnen tegen pijn en eventuele ontstekingen, en soms kan een chirurg uitkomst bieden bij vergevorderde artrose.
Blijven bewegen is van groot belang
Uit onderzoek is gebleken dat een oefenprogramma thuis onder toezicht, bij mensen met artrose van de knie, een statistisch significante verbetering gaf van de symptoomscore na 6, 12, 18 en 24 maanden. Het oefenprogramma bestond uit spierversterkende oefeningen en oefeningen om de gewrichten soepel en mobiel te houden.
Omdat overgewicht een belangrijke risicofactor is voor artrose, is er ook veel onderzoek gedaan naar de effecten van gewichtsverlies. Uit onderzoeken bleek dat een gewichtsverlies van 5% al voldoende was om invaliditeit te verminderen. Bij een gewichtsverlies van 6 kilo was er een verbetering in pijn en invaliditeit.
Bewegen is een manier om gewicht kwijt te raken. Voor veel mensen is het even zoeken naar wat een fijne manier van bewegen is. Vaak zijn zwemmen, fietsen en trainen op een elliptical machine / crosstrainer een goede optie. Een fysiotherapeut of de huisarts kan helpen met het uitzoeken van een geschikte bewegingsvorm.((1 januari 2012, Osteoarthritis: Diagnosis and Treatment))
Welke medicijnen worden vaak gebruikt bij artrose?
Meestal is een gewone pijnstiller zoals paracetamol de eerste keuze. Als dat niet goed genoeg helpt kunnen NSAID’s gebruikt worden. NSAID staat voor Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs. Dat zijn medicijnen zoals Ibuprofen en Diclofenac. Overleg altijd met een arts welke medicijnen voor u geschikt zijn.
Hulpmiddelen bij artrose
Er zijn verschillende hulpmiddelen die kunnen helpen bij artrose. Er zijn braces die kunnen helpen een gewricht in een optimale houding te laten bewegen of die extra stabiliteit bieden. Een kruk of wandelstok kan helpen wat druk van een gewricht te halen, maar kan ook helpen om minder bang te zijn voor vallen. Ook voor in en om het huis zijn er handige hulpmiddelen. Denk aan een ‘grijper’ voor alles wat op de grond is gevallen. Dat scheelt heel wat keren bukken op een dag.((2021, What is osteoarthritis?))
Voeding en artrose
Goede voeding is belangrijk voor iedereen. Als je last hebt van artrose is het belangrijk om je gewicht goed in de gaten te houden. Zorg ervoor dat je een gezond gewicht hebt. Een mediterraan dieet met voldoende verse groente, fruit, vis en volkoren producten sluiten goed aan bij een gezond eetpatroon.
Onverzadigde vetzuren in olijfolie en vette vis en antioxidanten uit verse groenten en fruit zouden gewrichtsklachten mogelijk kunnen verminderen. Er zijn helaas geen voedingsmiddelen waardoor de artrose genezen kan worden.
Vind je onze blogs interessant? Schrijf je dan zeker in op de nieuwsbrief: