Arno Hazekamp heeft een achtergrond in moleculaire biologie en biofarmaceutische wetenschappen, en focust als consultant op de medicinale kwaliteiten van cannabis. Omdat mensen medische cannabis nog vaak associëren met coffeeshops, stellen wij Arno enkele vragen om duidelijkheid te scheppen.
☛ Bekijk de website van Arno Hazekamp
Arno, waar komt jouw interesse voor medicinale cannabis vandaan?
Tijdens de middelbare school kreeg ik interesse voor genetica en DNA, wat mij inspireerde om moleculaire biologie te studeren in Leiden. Tijdens mijn opleiding merkte ik echter dat dit soort onderzoek ver van de maatschappij kan afstaan. En ik besefte dat ik het liefst een baan zou vinden die onderzoek en maatschappelijk nut samenbracht. Na een korte studiestop ben ik toen in contact gekomen met een professor in de Farmacie. In dat laboratorium deed een internationaal team onderzoek naar de wering van medicinale planten, en daar werd de traditionele kennis over planten samengebracht met high-tech laboratorium onderzoek. Uiteindelijk ben ik in dat vakgebied (genaamd Farmacognosie) afgestudeerd. Naast mijn studie heb ik in dat lab ook als consultant allerlei commerciële projecten voor bedrijven gedaan, onder de naam LabAssistent. Zo kon ik een deel van mijn studiekosten betalen.
Omdat ik van sociale vraagstukken en medicinale planten hou, vroeg de professor mij op een dag of ik interesse had om onderzoek te doen naar medicinale cannabis. De Nederlandse overheid had besloten om medicinale cannabis legaal te maken, en beschikbaar te stellen via apotheken. Ik zou de samenstelling, het gebruik, de dosering en de kwaliteit van medische cannabis onderzoeken. Ik was toevallig op het juiste moment op de juiste plek en daarmee werd ik de eerste legale cannabisonderzoeker van Nederland en misschien wel van heel Europa.
Ik werkte vanaf 2007 samen met Bedrocan, toen de enige officiële cannabiskweker in Nederland. Als deel van dat onderzoek ging ik langs bij patiënten om te horen hoe, wanneer en in welke combinaties ze medische cannabis gebruikten. Met die kennis deed ik onderzoek naar de chemische samenstelling van cannabis. Zo heb ik 10 jaar lang gewerkt aan productverbetering. Het doel was om producten te ontwikkelen die aansluiten bij de wensen van patiënten, maar die ook voldoen aan de strenge eisen van een modern medicijn.
Sinds 2017 werk ik opnieuw voor mezelf onder de naam Hazekamp Herbal Consulting. Ik werk onder meer samen met de Legal Cannabis Coalition en de provincie New Brunswick in Canada (waar cannabis legaal is). Daarnaast ben ik als consultant betrokken bij cannabis teeltproeven door Wageningen Universiteit en geef ik allerlei cursussen.
Kan je voor onze lezers nog even het verschil tussen ‘gewone’ en medicinale cannabis uitleggen?
Elke cannabis kan medicinaal zijn, ook die uit de coffeeshop. Het verschil zit niet in de cannabis zelf. Er zijn bovendien net zoveel soorten cannabis als ziektes, en elke cannabis heeft een werking, als je maar de juiste persoon erbij vindt. Het verschil tussen medicinaal en gewoon zit in de kwaliteit van het gebruikte cannabisplantje.
Allereerst is medicinale cannabis van gestandaardiseerde kwaliteit en heeft daardoor een gegarandeerde samenstelling. Zo zijn bijvoorbeeld de gehaltes van de actieve stoffen THC en CBD altijd hetzelfde. Gewone cannabis kan elke week een andere samenstelling hebben, omdat het bijvoorbeeld van een andere oogst of een andere teler afkomstig is.
Ten tweede mag de cannabis geen rommel bevatten. Onder rommel begrijpen we pesticiden, zware metalen, schimmels, rare toevoegingen om een plant sneller te laten groeien, zwaarder te maken enzovoort. Helaas komen dat soort verontreinigingen veel voor in coffeeshop cannabis.
Ons lichaam beschikt over cannabinoïdereceptoren. Wat is hun functie en hun relatie met cannabis?
In de jaren 1990 werden in het menselijk lichaam cannabinoïdereceptoren ontdekt. Eén soort receptor (CB1) zit in het centrale zenuwstelsel van je hersenen; een andere soort receptor (CB2) zit in het immuunsysteem. Vooral de receptor in de hersenen zorgt voor een high gevoel. Als je deze receptor op een goede manier gebruikt, kan je onder andere pijn onderdrukken, misselijkheid bestrijden, beter slapen en stressvolle herinneringen behandelen. Bij onverantwoord gebruik krijg je te maken met allerlei bijwerkingen.
Het endocannabinoïde systeem probeert je lichaam in balans te houden, bijvoorbeeld op het vlak van eetlust, slaapcyclus, pijnbeleving. Als je gezond bent lukt dat goed, als je ziek bent vaak niet. Een MS-patiënt heeft bijvoorbeeld een te actief immuunsysteem, wat spasmen en pijn veroorzaakt omdat het immuunsysteem zenuwcellen aanvalt. Cannabinoïden uit cannabis kunnen zo helpen om het lichaamseigen endocannabinoïde systeem in balans te krijgen.
Hoe ga jij als onderzoeker te werk om medicinale cannabis te onderzoeken en te helpen ontwikkelen?
Cannabis bevat verschillende actieve stoffen, waarvan THC en CBD de bekendste zijn. Maar daarnaast zijn er nog vele andere stoffen die mogelijk actief kunnen zijn. Maar dat hangt weer af van welke ziekte je probeert te behandelen. Cannabis is eigenlijk heel veel verschillende medicijnen ineen, afhankelijk van wie je het vraagt. De uitdaging zit dus in achterhalen welke stoffen je nodig hebt voor verschillende patiënten. Misschien heeft een pijnpatiënt wel voldoende aan zuivere CBD, terwijl iemand met slaapproblemen een heel cannabis extract nodig heeft. Ook de manier van toedienen (oraal, inhaleren, huidproduct) kan van invloed zijn.
Voor de ontwikkeling van een nieuwe cannabissoort maak ik een link tussen de gebruikers, het laboratorium en de kwekerij. Ik ga eerst kijken naar wat mensen al gebruiken bij een medisch probleem (bijvoorbeeld slaap) en vraag aan de gebruikers een monster van hun cannabis om in het lab te onderzoeken.
Daarna vergelijk ik de aanwezige stoffen in de monsters. Indien sommige stoffen in meerdere monsters voorkomen, heb ik een aanwijzing dat er misschien wel een link met een medisch probleem bestaat. Ik laat de teler vervolgens een cannabissoort kweken die die stofjes bevat. Die cannabis laat ik dan weer testen door de gebruikers om te zien of hij helpt om hun probleem op te lossen. Zo maken we dk cirkel tussen patiënt, kweker en laboratorium rond.
Bij welke aandoeningen of klachten is het gebruik van medische cannabis aangewezen?
Onderzoek naar cannabis kampt met allerlei beperkingen en loopt daardoor vaak achter op de praktijk. Gebruikers hebben misschien al iets ontdekt wat onderzoekers nog niet hebben bekeken, omdat onderzoekers moeite hebben om de juiste vergunningen en fondsen te krijgen voor cannabisonderzoek. Het beperkte onderzoek dat wel is gedaan, heeft wel aangetoond dat cannabis kan helpen bij spasmen bij MS, chronische pijnklachten, misselijkheid en braken bij chemotherapie, en Tourette Syndroom.
Cannabisonderzoek moet je zien als een piramide met aan de basis ‘meest bewezen’ en aan de top ‘minst bewezen’ claims. Medische specialisten beoordelen via meta-analyses regelmatig de opzet en resultaten van beschikbare studies. Hoe vaker een claim bevestigd is in studies, hoe groter de kans dat de claim effectief waar is.
Kan je medische cannabis gebruiken in combinatie met reguliere geneesmiddelen of zijn er risico’s?
Er zijn altijd risico’s als medicijnen worden gecombineerd. Allereerst kunnen additieven die in je cannabis zitten interageren met je medicatie. Een tweede risico is dat je producten, vooral dan CBD olie, koopt waar niets inzit. Je denkt dat je jezelf behandelt maar eigenlijk doe je helemaal niks. Helaas komt dat regelmatig voor omdat CBD producenten niet altijd even netjes of eerlijk te werk gaan. Ten derde zijn er ook mensen die nee zeggen tegen bijvoorbeeld chemotherapie omdat ze zoveel in cannabis geloven, terwijl die chemotherapie hen wel had kunnen redden.
Van interacties tussen cannabis en gewone medicijnen hebben we weinig kennis omdat er zoveel soorten cannabis en zoveel soorten medicijnen op de markt zijn. Daarnaast moet je rekening houden met de manier van innemen. Het kan dus nog wel even duren voordat we genoeg weten van interacties
Welke vorm van medicinale cannabis (inhaleren, thee, olie, supplementen …) is in jouw ervaring de meest doeltreffende vorm?
Je hebt cannabis en je medische aandoening, en die wil je bij elkaar brengen op zo’n manier dat je je beter voelt. Maar daartussen zit de toedieningsvorm, want je moet de cannabis wel eerst in je lichaam krijgen. Er zijn echter vele keuzes te maken, waaronder: welke cannabis soort kies ik, hoe dien ik die toe, welke dosis gebruik ik?. Geen gebruiker is gelijk en geen aandoening is gelijk.
Er zijn twee hoofdmanieren om cannabis in te nemen: via de mond en via de longen. Via de longen heb je roken en verdampen, en via de mond onder andere olie, koekjes, extracten, en capsules. Als ik cannabis inhaleer, heb ik binnen de vijf seconden de actieve stoffen in mijn lichaam. Dat kan nuttig zijn bij chronische pijn omdat je onmiddellijk van je pijn af wil. Inhalatie werkt echter relatief kort. Als je slaapproblemen hebt en de hele nacht wil slapen, of als je kampt met een continue zeurende pijn, wil je een middel dat langer werkt. Dan kan je beter kiezen voor een orale vorm van cannabis.
Kan er gewenning optreden als je cannabis gebruikt om lange termijn?
Dat hangt af van de persoon, de manier van toedienen en de dosis. Voor THC treedt er vrij snel gewenning op voor effecten zoals duizeligheid, hartkloppingen en een verlaagde bloeddruk. Dat wil niet zeggen dat je voor medicinaal gebruik steeds meer moet gebruiken.
Uit onderzoek blijkt dat als je eenmaal een soort en een toedieningsvorm hebt gekozen, je niet per se meer cannabis moet gebruiken na verloop van tijd. Ziektes worden echter in de loop van de jaren langzaam erger, dus het is mogelijk dat je je dosis moet verhogen. Je wordt in die zin niet tolerant voor de werking van cannabis.
Heb je zelf nog een tip voor mensen die medische cannabis willen gebruiken?
Je moet tegenwoordig opletten met wat je op sociale media en internet vindt. Er zijn talrijke verhalen te vinden over wat CBD en cannabis kunnen doen, maar veel informatie is gewoon reclame door bedrijven en gebaseerd op veralgemeningen, vaak uit dierproeven.
Er is nog te weinig controle op claims over werkzaamheid en kwaliteit. Als consument ben je daar maar beter bewust van, anders geef je geld uit aan producten die geen zin hebben. Dan wordt cannabis een leuk lifestyleproduct, maar het kan zoveel meer zijn.
Heb je, tot slot, ambitieuze plannen voor 2021?
Er is zoveel onderzoek in de wereld dat ik het zelf niet meer kan bijhouden na 20 jaar in het vak. Daarom vind ik het nu belangrijk om op een groter niveau te kijken. Weten onderzoekers wat allemaal bekend is over cannabis? Weten gebruikers wat de zin en onzin is van al die onderzoeken? Ik kijk vooral richting cursussen, niet alleen voor artsen en onderzoekers, maar ook voor gebruikers, coffeeshopeigenaars en telers. Hoe meer kennis er is, hoe slimmer je moet zijn in het delen ervan. En daarin speel ik graag een rol.