Het is een belangrijk onderdeel van je lichaam om te kunnen functioneren: de spijsvertering. Maar ook het metabolisme van je lichaam is onmisbaar. Beide worden nog wel eens door elkaar gebruikt, maar toch vormen ze twee aparte onderdelen als het om lichaamsprocessen gaat. Of zijn er toch overeenkomsten?
Spijsvertering: verteren van voeding
De naam spijsvertering verraadt eigenlijk al om welk proces het gaat in je lichaam. Het is letterlijk het verteren van spijs. Hierbij staat spijs voor voedsel (het is een ouderwets woord ervoor).
Spijsvertering, ook bekend als digestie, begint al in de mond als je iets drinkt of eet. Het eindigt bij de darmen, bij het uitscheiden van de ontlasting. Alles wat met de spijsvertering te maken heeft, hoort tot het spijsverteringsstelsel.
Tijdens het proces wordt voedsel afgebroken tot voedingsstoffen die worden omgezet tot energie of bouwstoffen. Een heel proces, waar je lichaam ook best een tijdje mee bezig is.
Het spijsverteringsstelsel
We lopen het spijsverteringsstelsel eens helemaal door.
Zo gezegd start het bij de mond, door te kauwen wordt voedsel kleiner. Speeksel draagt hier aan bij. En de tong zorgt ervoor dat het fijngekauwde eten naar de slokdarm wordt begeleid. De slokdarm vormt de volgende stap. Hierdoor wordt alles wat je gekauwd hebt, langzaam en gereguleerd naar de maag gebracht. Tussen de slokdarm en opening van de maag bevindt zich een sluitspier die opent om voedsel toe te laten om vervolgens weer te sluiten. Dit laatste is belangrijk, want het zorgt ervoor dat er geen zure maagsappen en halfverteerd eten terug kan lopen de slokdarm in.
Dan is het de beurt aan de maag om aan de slag te gaan. Hier wordt voedsel gekneed en vermengd met het zure maagsap. Het verteren in de maag duurt zo’n drie uur. Tijdens die drie uur geeft de maag via een ander sluitspiertje eten af aan de dunne darm. De dunne darm is eigenlijk het belangrijkste onderdeel van de spijsvertering. Alles ervoor is pure voorbereiding op de taak van de dunne darm: het afbreken van voeding in voedingsstoffen die vervolgens aan het bloed worden afgegeven om te verspreiden over het lichaam. Is al het voedsel ontleed dan worden niet bruikbare onderdelen naar de dikke darm en endeldarm overgebracht waar het wordt omgezet als ontlasting.((2021, Hoe werkt de spijsvertering?))
Dit is echt in een notendop hoe het spijsverteringsstelsel in elkaar steekt. Tijdens het proces komen enzymen vrij die de spijsvertering bevorderen.((28 april 2021, Spijsverteringsenzymen fysiologie en het nut van suppletie))
Voeding die de spijsvertering bevordert
Om je spijsvertering een handje te helpen alles in goede banen te leiden, zijn vezels echt heel belangrijk. Vezels doen er langer over om verteerd te worden en kunnen hierbij dus een goede darmfunctie ondersteunen. Er moet immers beter gewerkt worden om de vezels te verteren.
Daarom wordt vezelrijke voeding aangeraden om je spijsvertering op gang te houden (en constipatie tegen te gaan). Rauwe groente en fruit leveren heel veel vezels. Maar ook bonen, volkoren granen en zilvervliesrijst leveren vezels op die je darmen in beweging zetten.
Je spijsvertering heeft ook baat bij vocht, omdat er water tijdens het proces van verteren wordt toegevoegd om de voedselbrij soepel en smeuïg te houden. Wees daarom lief voor het lichaam en drink vooral voldoende water. Anderhalf tot twee liter per dag is meestal voldoende. Heb je gesport of is het erg warm buiten? Drink dan extra water. Bruisend bronwater, kruidenthee en zelfs koffie mogen natuurlijk ook.
Voeding die de spijsvertering kan verminderen
De spijsvertering werkt de hele dag door, van maaltijd tot maaltijd, om je lichaam van energie te kunnen voorzien. Als je erg overvloedige maaltijden eet met veel vet (denk hierbij aan gefrituurde hapjes), dan moet je maag extra hard werken om het te verteren. De maag heeft het namelijk moeilijk om heel vette snacks, alcohol en te veel eten in kleine stukjes op te breken. Een keertje is zeker niet erg, maar hou er wel rekening mee dat het de spijsvertering kan bemoeilijken.((27 augustus 2019, Good foods to help your digestion))
Metabolisme: stoffen omzetten in bruikbare energie
Het metabolisme van het lichaam is ook wel bekend onder de naam stofwisseling. De stofwisseling heeft alles te maken met het omzetten van stoffen tot bruikbare voedingsstoffen. Deze processen vinden op veel plekken in het lichaam plaats, tot in de lichaamscellen. Het kan het omzetten zijn van zonlicht in vitamine D in de huid, maar ook het omzetten van vetten uit voedsel naar bruikbare vetzuren.
Heel veel organen zijn druk bezig met de stofwisseling en dat maakt het meteen een heel ingewikkeld en bijzonder proces in het lichaam. In het kort kun je zeggen dat de stofwisseling zorgt voor het omzetten van voedingsstoffen in bruikbare energie en bouwstoffen voor het lichaam. Het is tevens van belang om die bouwstoffen en energie te gebruiken bij biologische processen. Daarnaast helpt het bij het verwerken van afvalstoffen en de aanmaak van reserves en het gebruiken daarvan.((2021, Wat is stofwisseling? – Radboudumc))
Spijsvertering vs. Metabolisme
Maar wat is nu het verschil tussen het spijsverteringsstelsel en je stofwisseling? Eigenlijk maakt de spijsvertering deel uit van het gehele metabolisme van het lichaam. Daar waar de spijsvertering zich bezig houdt met de afbraak van grote voedselmoleculen tot kleine moleculen die gemakkelijk opgenomen kunnen worden door je bloed, houdt metabolisme zich bezig met het gehele proces om stoffen om te zetten naar bruikbare energie. Dit kan helemaal tot op celniveau gebeuren. Maar ook de aanmaak van gal, de afbraak van stoffen in de nieren en de lever en het omzetten van koolhydraten naar bruikbare suikers horen allemaal bij het metabolisme.((8 november 2011, Difference Between Metabolism and Digestion))
Stofwisseling en je reserves
Je stofwisseling is een belangrijke speler in het lichaam vooral als het gaat om het aanleggen en gebruiken van reserves. Het metabolisme van de een verloopt sneller dan bij de ander. Ook kan je stofwisseling vinden dat je voedingsstoffen beter kan bewaren voor later. Je metabolisme staat dus in verband met je gewicht.
Eet je veel dan blijven er veel voedingsstoffen over. Zonde om deze door de nieren of darmen uit het lichaam te laten verwijderen. Dan kun je ze beter opslaan, nietwaar. Het kan ook zo zijn dat je metabolisme gewoon langzamer werkt. Of juist veel te snel, waardoor je geen reserves achterhoudt. Een te snelle stofwisseling wordt vaak veroorzaakt door een overactieve schildklier. Met behulp van medicijnen kan de schildklier tot rust worden gebracht. Je metabolisme versnellen is echter ook mogelijk.
Metabolisme versnellen
Is het mogelijk om een traag metabolisme te versnellen, zodat je makkelijker op gewicht komt en blijft? Ja, dat is mogelijk. Sporten is hierbij sowieso belangrijk en dan vooral krachttraining. Een lichaam met getrainde spieren zet ook in rust de stofwisseling in gang. Dus dat is fijn om te weten.
Wist je dat eiwitrijke voeding je stofwisseling kan versnellen? Je lichaam heeft moeite om deze snel af te breken en is er daarom heel druk mee. Dat helpt om je stofwisseling te verbeteren. Denk hierbij aan zuivel en eieren. Vezelrijke voeding kan daar ook bij helpen, zoals rauwkost.
Hou je van gekruid eten? Voeg dan eens een pepertje toe aan een maaltijd. Van groene en rode pepers is bekend dat ze helpen de stofwisseling te versnellen.
Avocado’s zijn overigens ook rijk aan eiwitten en die zijn weer goed voor je spiermassa. Maar dat niet alleen; ze helpen bij het beter opnemen van voedingsstoffen in je lichaam. Hierdoor worden de voedingsstoffen beter benut en kan je stofwisseling lekker doorwerken.
Tot slot
Je metabolisme (of stofwisseling) is dus verantwoordelijk voor alle processen in het lichaam die je te maken hebben met het omzetten van voedingsstoffen naar bruikbare brandstoffen voor het lichaam. De spijsvertering vormt daar een onderdeel van. Hier wordt voedsel omgezet in bruikbare voedingsstoffen voor het lichaam. Het enige verschil? Het metabolisme doet dit overal in het lichaam en bij de spijsvertering gebeurt dit alleen in het spijsverteringsstelsel zelf.((1 mei 1957, Studies of Intestinal Digestion and Absorption in the Human))((1 december 1996, The Effect of Enzymes on Digestion))((11 januari 2018, Digestion: How food is broken down))((januari 1997, Understanding the Control of Metabolism))((2007, The Role of Vitamins and Minerals in Energy Metabolism and Well-Being))((9 april 2017, Gut microbiota functions: metabolism of nutrients and other food components))((21 januari 2021, What is Metabolism?))
Vind je onze blogs interessant? Schrijf je dan zeker in op de nieuwsbrief: