De schildklier is een belangrijk orgaan voor het lichaam. Het bevindt zich aan de voorkant van je hals en heeft de vorm van een vlinder. Een gezonde schildklier kun je bijna niet voelen of zien.
De twee kwabben van de schildklier omarmen je strottenhoofd en bewegen bij het slikken gewoon mee. Het kleine orgaan vervult een belangrijke functie voor het lichaam. Zo maakt de schildklier speciale schildklierhormonen aan die een rol spelen voor de stofwisseling, geestelijke ontwikkeling en de groei.
Wanneer de schildklier goed functioneert dan zal je niet zomaar aankomen of afvallen, je lichaamstemperatuur blijft op peil en je hebt genoeg energie. Als je schildklier niet goed functioneert dan functioneert je lichaam ook niet goed.
Schildklieraandoeningen
Wanneer schildklier een abnormale werking heeft, dan spreken we van een schildklieraandoening. Dit wordt ook wel thyreoïdie genoemd. Er zijn verschillende aandoeningen waar de schildklier mee te maken kan hebben, te weten;
- Hypothyreoïdie: een traag werkende schildklier waarbij je klachten ontwikkelt als weinig energie, heesheid, vergeetachtigheid, gewichtstoename, spierpijn en hartklachten;
- Hyperthyreoïdie: een te snel werkende schildklier waarbij klachten kunnen ontstaan als diarree, rillerig, altijd warm, slapeloosheid en gewichtsafname. Als bijkomstigheid kan de oogziekte van Graves ontstaan;
- Struma en knobbels: er ontstaan voelbare knobbels op de schildklier, dit kan voorkomen bij zowel een traag als snel werkende schildklier;
- Schildklierontsteking;
- Schildklierkanker.((2021, Heb ik het aan mijn schildklier?))
Symptomen van schildklieraandoeningen
Schildklieraandoeningen gaan gepaard met verschillende symptomen. Aangezien de schildklier van invloed is op je eetlust, stofwisseling, darmbeweeglijkheid, lichaamstemperatuur, hartslag en bloeddruk, energiehuishouding en of je geestelijk lekker in je vel zit, zie je dat bij schildklieraandoeningen altijd terug in de symptomen.
Uiteraard bij een traag werkende schildklier vertraagt alles. Vandaar dat je moe en lusteloos bent, je hebt het koud, je komt aan in gewicht (zelfs wanneer je sport en normaal eet) en hebt last van spierpijn. De darmfunctie vertraagt ook, waardoor er obstipatie ontstaat.
Bij een te snel werkende schildklier is het juist omgekeerd: je darmen werken extra snel waardoor je last hebt van diarree. Je lichaam is uitgeput van de snelle werking, je hebt het altijd warm en transpireert veel. Daarnaast zijn afvallen zonder aanwijsbare reden, slapeloosheid en geïrriteerdheid heel normaal bij een te snel werkende schildklier.
Oorzaken van thyreoïdie
Er is niet een eenduidige oorzaak voor schildklieraandoeningen, omdat ze allemaal redelijk anders zijn. Schildklieraandoeningen kunnen aangeboren zijn, maar ook worden veroorzaakt door een ontsteking, jodiumtekort, een ongezonde leefstijl en een zwelling van de schildklier.
Afhankelijk van het type kan de schildklier te weinig of te veel hormonen aanmaken, doordat de schildklierfunctie niet goed werkt.((2021, Schildklier, voeding & leefstijl bij een te lage werking)) Er worden ook andere oorzaken aangewezen die een schildklieraandoening in de hand kunnen werken. Zo kunnen landbouwgiffen een oorzaak zijn, maar ook luchtverontreiniging en medicijngebruik. In deze gevallen wordt de schildklierfunctie verstoord door oorzaken van buitenaf.((2010, Environmental Exposures and Autoimmune Thyroid Disease))
Risicofactoren voor schildklieraandoeningen
Gebruik je veel soja, kelp en jodium (als in jodiumzout)? Dan loop je een hoger risico op het ontwikkelen van een schildklieraandoening.
Een andere factor die een schildklieraandoening in de hand kan werken, is het hebben van een andere auto-immuunaandoening, zoals reuma, diabetes type-1 of MS. Vrouwen hebben overigens ook een grotere kans op het ontwikkelen van een aandoening aan de schildklier dan mannen.
Een tekort aan vitamine B12 en vitamine D biedt ook een grotere kans op thyreoïdie. Gebruik je middelen met schildklierhormonen, bijvoorbeeld om mee af te vallen of voor meer energie bij het sporten, zonder dat je last hebt van je schildklier, dan loop je tevens een groter risico op een schildklieraandoening.
Andere risiciofactoren zijn roken, overmatig stress, bepaalde allergieën en erfelijkheid.
Diagnose stellen van thyreoïdie
De diagnose van een schildklieraandoening moet door een arts worden gesteld. Dit zal gedaan worden volgens verschillende onderzoeksmethoden.
Door middel van bloedonderzoek kan er naar de bloedwaarden worden gekeken die te maken hebben met de schildklierhormonen. Zijn deze waarden uit balans? Dan weet de arts of je een trage of te snel werkende schildklier hebt.
Met een beeldvormend onderzoek krijgt de arts meer inzicht in het type schildklieraandoening. Met bijvoorbeeld een echo of röntgenfoto kan meteen worden gekeken of er verdikkingen en knobbels in de schildklier zijn ontstaan. De arts zal daarom ook de schildklier van buitenaf bevoelen om te zien of er uitwendige symptomen zijn.
Is de diagnose gesteld, dan zal je met de arts een behandelplan opstellen. Deze onderzoeken helpen ook om te ontdekken of er sprake is van een ontsteking aan de schildklier of dat er schildklierkanker is ontstaan.
Behandeling van schildklieraandoeningen
Afhankelijk van het type thyreoïdie zal er overgegaan worden op een behandelplan. Bij schildklierontsteking kan een therapie met schildklierhormonen uitkomst bieden, bij schildklierkanker zal er een operatie en wellicht een therapie met radioactief jodium aan te pas komen. Knobbels (struma) kunnen ook operatief verwijderd worden, wanneer deze te prominent aanwezig zijn. Een behandeling met radioactief jodium behoort ook tot de mogelijkheden.
Een snelwerkende schildklier kan met medicatie weer in balans gebracht worden. In sommige gevallen kan het zijn dat deze medicijnen niet aanslaan. Ook dan wordt radioactief jodium ingezet om de schildklier te behandelen. In ernstige gevallen kan er zelfs over worden gegaan tot een operatie.
Bij een traag werkende schildklier is de behandeling wellicht het meest gemakkelijk. Bij een traag werkende schildklier maakt de schildklier gewoonweg te weinig schildklierhormonen aan. Deze hormonen zijn door middel van medicatie in te nemen. Zo help je het lichaam aan genoeg schildklierhormonen, zodat het lichaam goed kan functioneren.
Overigens zal na een schildklieroperatie het schildklierhormoon altijd via medicatie worden toegediend.
Voeding voor je schildklier
Afhankelijk van het type kun je extra op je voeding letten om de schildklierfunctie te ondersteunen. Bij alle schildklieraandoeningen geldt dat groente, fruit en onbewerkte voeding essentieel zijn.
Belangrijk is het verhogen van je kalium- en calciuminname. Deze twee elementen haal je met gemak uit verse groente en fruit. De balans tussen calcium en kalium is hierbij vooral belangrijk. Probeer eens 5 ons groenten te eten op een dag (in plaats van de aanbevolen 250 gram). Voeg bijvoorbeeld groenten toe als tussendoortje, doe rauwkost op je brood of neem een groene smoothie bij het ontbijt. Door het over de dag te verdelen, lijkt het minder en je zit er zo aan.
Verminder het gebruik van zout. Hoewel aan veel zout jodium is toegevoegd (wat dan wel weer goed is), is het beter om niet te veel keukenzout te gebruiken. Gebruik liever zeezout, wat rijker is aan mineralen (ook jodium) en zoek naar jodiumhoudende voedingsmiddelen, zoals zeevis, zeewier, eieren, zuivel en sommige vleeswaren.
Vitamines bij de aandoening
Zoals gezegd is jodium goed voor de schildklier. Het is een spoorelement wat we voor een goede werking van de schildklier uit voeding moeten halen. Het wordt ook toegevoegd aan bakkerszout, keukenzout en gepekelde vleeswaren, omdat Nederlandse voeding vaak minder rijk is aan jodium dan bijvoorbeeld een mediterraan of Aziatisch dieet, dankzij vis en zeewier. Wanneer je een uitgebalanceerd voedingssupplement gebruikt, zit hier voldoende jodium in om de schildklier te kunnen ondersteunen.((2021, Jodium))
Een ander spoorelement wat de schildklier ondersteunt om schildklierhormonen aan te maken is seleen (ook bekend als selenium). Het is te vinden in de eiwitten van vlees, vis en plantaardige producten. Selenium helpt als antioxidant om zware metalen en lichaamsvreemde stoffen in het lichaam te neutraliseren.((2021, Selenium (seleen)))
Met klachten naar een arts
Bezoek altijd je huisarts als je vermoedt last te hebben van een schildklieraandoening. Een arts kan vaststellen wat de ernst is van de aandoening en een behandelplan met je opstellen. Hierdoor komt het lichaam snel weer in balans en zal je minder tot geen klachten ervaren.((3 juni 2011, The epidemiology of thyroid disease))((19 april 2020, Thyroid Disease))
Vind je onze blogs interessant? Schrijf je dan zeker in op de nieuwsbrief: