Laatst bijgewerkt op 6 oktober 2025
Oestrogeen stuurt veel processen in het vrouwenlichaam — van cyclus tot huid en stemming. Merk je veranderingen zoals opvliegers, droge huid of slechter slapen? In dit artikel lees je wat oestrogeen is, hoe je een mogelijk tekort herkent, welke voeding fyto-oestrogenen bevat en welke leefstijlkeuzes kunnen ondersteunen.
Inhoud:
- Wat is oestrogeen?
- Wat zijn de symptomen van een tekort?
- Praktische leefstijltips
- Waar zit oestrogeen in?
- Veelgestelde vragen (FAQ)
- Wanneer naar de (huis)arts?
Wat is oestrogeen?
Oestrogeen is de verzamelnaam voor vrouwelijke steroïdhormonen. Het gaat om meerdere geslachtshormonen die tijdens de vruchtbare levensfase een belangrijke rol spelen in de menstruatiecyclus. Oestrogeen werkt daarbij samen met andere hormonen in het lichaam.
Wist je dat? Ook vrouwen maken testosteron aan (in lagere hoeveelheden).
De ontdekking van oestrogeen
Rond 1901 werd duidelijk dat hormonen uit zowel hersenen als eierstokken betrokken zijn bij de cyclus. In 1929 isoleerden Adolf Butenandt en Edward Adelbert Doisy onafhankelijk van elkaar het hormoon oestrogeen; het eerste geïdentificeerde type was oestron. Daarna volgden oestriol (1930) en oestradiol (1933). Dit onderzoek maakte later de ontwikkeling van hormonale anticonceptie mogelijk.
De naam ‘oestrogeen’ komt uit het Oudgrieks: ‘oestros’ (periodieke seksuele activiteit bij vrouwelijke zoogdieren) + ‘genos’ (voortbrenging).
Oestrogeen en de vrouwelijke cyclus
Samen met progesteron is oestrogeen een van de belangrijkste hormonen bij vrouwen. Het draagt bij aan typische vrouwelijke lichaamskenmerken en speelt een rol bij:
- Rijping van de eicel en voorbereiding op de eisprong.
- Opbouw en afstoting van het baarmoederslijmvlies (menstruatie).
- Veranderingen in slijmvliezen, huid, haar, temperatuurbeleving, slaap en stemming.
Oestrogeen wordt voornamelijk aangemaakt in de eierstokken en in kleinere hoeveelheden in de bijnieren en het vetweefsel. Na de eisprong dalen oestrogeenspiegels en neemt progesteron relatief toe; wordt een eicel niet bevrucht, dan volgt de menstruatie en begint de cyclus opnieuw.
Oestrogeen in je lichaam
Oestrogeen circuleert via het bloed en beïnvloedt uiteenlopende lichaamsprocessen (o.a. bot– en vetstofwisseling, huid/slijmvliezen en temperatuurbeleving). Rond de menopauze veranderen spiegels op natuurlijke wijze. We vermijden medische claims: zie oestrogeen als een regisseur achter de schermen; bij klachten of vragen hoort beoordeling door een arts.
Wat zijn de symptomen van een tekort?
De term oestrogeen tekort wordt vaak gebruikt voor klachten die passen bij dalende of fluctuerende oestrogeenspiegels. Een diagnose kan alleen door een arts worden gesteld. Wel is het nuttig om signalen te herkennen.
Mogelijke symptomen (checklist 40+)
Herken je meerdere punten gedurende weken/maanden? Bespreek het met je (huis)arts.
- Minder frequente menstruaties of veranderingen in cyclus (perimenopauze)
- Opvliegers en/of nachtzweten
- Slaapproblemen (moeilijk inslapen of doorslapen)
- Droge vagina of slijmvliezen (ook droge ogen komen voor)
- Veranderingen in huid (droger), stemmingswisselingen of prikkelbaarheid
- Veranderingen in seksueel verlangen
- Hoofdpijn of menstruatie-gerelateerde migraine
Deze lijst is niet bedoeld voor zelfdiagnose. Klachten kunnen meerdere oorzaken hebben.
Mogelijke oorzaken en context
- Individueel: gevoeligheid voor hormonale schommelingen verschilt per persoon.
- Levensfase: natuurlijke daling/schommelingen rond perimenopauze en menopauze.
- Medisch: operatieve verwijdering van eierstokken of bepaalde therapieën.
- Leefstijl: stress, weinig slaap; extreem laag lichaamsgewicht of juist obesitas; intensieve topsport.
Misschien ook interessant: Dit is het verschil tussen burn-out en depressie.
Symptomen van een overschot aan oestrogeen
Soms wordt gesproken over ‘oestrogeendominantie’. Gebruik die term voorzichtig; het gaat in de praktijk vaak om disbalans of receptorgevoeligheid, en niet om een simpel “teveel”. Mogelijke signalen die online vaak genoemd worden zijn o.a.:
- Gewichtstoename (met name rond taille/heupen/dijen)
- Menstruatieveranderingen (licht of juist hevig)
- Toename van PMS-klachten
- Gevoelige borsten/cysten, fibromen (gynaecologische beoordeling is belangrijk)
- Vermoeidheid, minder seksueel verlangen, sombere of angstige gevoelens
- Acne
Bij dit soort klachten geldt: niet zelf dokteren. Bespreek het je symptomen altijd met je arts.
Mannen en oestrogeen
Ook mannen maken oestrogeen aan (in lagere hoeveelheden). Een verstoorde balans kan verschillende klachten geven. Bij signalen zoals veranderingen in libido, gewicht of borstvorming: ga naar de huisarts voor een goede beoordeling.
Wat te doen bij een tekort of overschot?
Door de cyclus heen schommelen oestrogeenspiegels; dat is normaal. Rond de menopauze dalen ze geleidelijk. Vermoed je dat er meer speelt?
- Zo nodig kan een arts onderzoek bespreken en/of een behandeloptie afwegen.
- Bespreek klachten met je (huis)arts/gynaecoloog.
- Overweeg een klachtenlogboek (frequentie, ernst, mogelijke triggers).
Oestrogeen in balans: leefstijl die helpt
Je dagelijkse basis maakt het verschil in hoe je je voelt. Deze tips zijn evidence-informed, laag risico en vallen onder algemene gezondheidsbevordering.
- Stressreductie: micro-routines zoals ademwerk, korte wandelingen, journaling of mindfulness.
- Slaapritme: vaste bed- en opsta-tijden; koele, donkere kamer; schermen tijdig uit.
- Beweging: 150 min/week matig intensief (Pilates), plus 2× per week krachttraining; veel licht actief (wandelen/fietsen).
- Voeding: plantaardig-rijk, vezelrijk, voldoende eiwitten; gevarieerde kleuren op je bord.
- Bewuste prikkels: matig alcohol (kan opvliegers triggeren en slaap verstoren) en cafeïne (met name later op de dag).
Waar zit oestrogeen in?
Voeding bevat geen menselijk oestrogeen, maar sommige planten leveren fyto-oestrogenen (o.a. isoflavonen, lignanen, coumestanen). Deze stoffen lijken qua structuur op oestrogeen. Reacties zijn individueel en afhankelijk van context. Bespreek bij twijfel gebruik en hoeveelheden met je arts/diëtist.
Voedingsmiddelen met fyto-oestrogenen
- Kruisbloemige groenten (spruitjes, Chinese kool, rode kool, koolraap, bloemkool, broccoli, waterkers, paksoi).
- Soja en sojaproducten (tofu, tempeh, miso; ook in sommige vleesvervangers).
- Rood/blauw fruit (blauwe bessen, kersen, druiven).
- Rode klaver (een plant; gebruik van extracten altijd met je arts afstemmen).
- Zaden en noten (o.a. lijnzaad, sesam, walnoot, amandel).
Nuchtere noot: Alcoholische dranken worden soms genoemd in lijsten, maar alcohol kan klachten als opvliegers en slaapverstoring verergeren. Kies bij voorkeur alcoholvrij.
Praktische ideeën (dagmenu-inspiratie, geen voorschrift)
- Ontbijt: (plantaardige) yoghurt met gemalen lijnzaad, bessen en noten.
- Lunch: volkoren wrap met tempeh, veel groente en wat sesam.
- Diner: roerbak met tofu, broccoli en paksoi; bruine rijst.
- Tussendoor: hummus met groentesticks of een handje noten/zaden.
Veelgestelde vragen (FAQ)
Wat is oestrogeen precies?
Oestrogeen is een groep hormonen (o.a. oestradiol, oestron, oestriol) die receptoren in diverse weefsels beïnvloeden. Ze spelen een rol bij cyclus, temperatuurbeleving, huid/slijmvliezen, slaap en stemming.
Hoe herken ik een mogelijk oestrogeen tekort?
Veelgenoemde signalen zijn o.a. opvliegers, nachtzweten, slaapproblemen, droge huid/slijmvliezen en stemmingsschommelingen. Alleen een arts kan vaststellen wat er speelt.
Mag ik supplementen gebruiken om mijn oestrogeen te ‘verhogen’?
Maak die afweging samen met je arts. Productinformatie en eventuele toegestane voedingsclaims horen thuis op een aparte toepassings- of productpagina — niet op deze informatiepagina.
Wat is het verschil tussen tekort en ‘oestrogeendominantie’?
‘Dominantie’ is geen standaarddiagnose en wordt online verschillend gebruikt. Er kan sprake zijn van disbalans of receptorgevoeligheid; laat je bij klachten professioneel adviseren.
Wanneer naar de (huis)arts?
- Bij hevige, nieuwe of snel veranderende klachten.
- Als klachten je dagelijks functioneren beperken.
- Bij uitblijvende menstruatie buiten de overgangsleeftijd.
- Wanneer je therapie of supplementen overweegt: doe dit in overleg met je arts.
Meer lezen? Hormoonexperte Lieselot Theys helpt je met hormonale klachten (interview).
Disclaimer: Deze pagina is nuchtere, informatieve voorlichting. Het is geen medisch advies en geen productreclame. Bij klachten of twijfel: neem contact op met je (huis)arts.
Bronnen: