Collageen

Wat is collageen?

Collageen, afgeleid van het Griekse woord voor lijm (kolla), is het eiwit dat het meest voorkomt in het menselijke lichaam. Het heeft een harde, onoplosbare en vezelige structuur. 

Collageen fungeert als een ondersteunende structuur en verankert de cellen aan elkaar. Het zit in de onderste lagen van de lederhuid en zorgt er voor een grote trekspanning. 

Collageen is dus de basis voor alle bindweefsels in het lichaam en garandeert de stabiliteit van de huid, pezen, spieren, botten en ander bindweefsel. Het maakt een belangrijk deel uit van de extracellulaire matrix.

Wat zijn de verschillende soorten collageen?

De collageen superfamilie omvat 28 leden die worden onderscheiden via Romeinse cijfers. We geven in de onderstaande tabel even de 5 meest gekende vormen van collageen.

Het gemeenschappelijke structurele kenmerk van de verschillende types collageen is de aanwezigheid van een drievoudige helix die kan variëren van het grootste deel van hun structuur (96% voor collageen I) tot minder dan 10% (collageen XII). Collageen speelt een structurele rol in je lichaam en draagt bij tot de mechanische eigenschappen, de organisatie en de vorm van de weefsels.

Hoe maakt je lichaam collageen?

Om collageen aan te maken combineert je lichaam aminozuren die het binnenkrijgt via eiwitrijk voedsel. Deze aminozuren zal je lichaam omzetten in collageen in gespecialiseerde cellen, namelijk de fibroblasten. Vooral glycine, proline en hydroxyproline zijn in dit opzicht belangrijke aminozuren. 

Tijdens het omzettingsproces van aminozuren naar collageen gebruikt je lichaam vitamine C, zink en koper. Een tekort aan vitamine C kan bijvoorbeeld zorgen voor onstabiele collageenvezels die gemakkelijk uiteenvallen. 

Bestaand collageen en de aanmaak van nieuw collageen wordt verstoord door overmatige blootstelling aan schadelijke UV-straling, het eten van suiker, roken en cafeïne. 

Een gezonde levensstijl zorgt dus voor gezonde collageen. Dit noemen we ook wel healthy-aging, een term waar experte Wies Verbeek onderzoek naar heeft gedaan. 

Ook vermindert de collageenaanmaak al vanaf je 25ste. Na je 50ste maakt het lichaam zelfs bijna geen collageen meer aan. Een dunnere huid en minder soepele gewrichten komen om die reden vaak voor bij ouderen.

Welke voeding bevat het meeste collageen?

Bottenbouillon, kip, rundvlees, varkensvlees, vis en schaaldieren zijn een goede bron van collageen. 

Eiwit bevat zelf geen collageen, maar wel aminozuren om de lichaamseigen aanmaak te stimuleren. Die aminozuren vind je overigens ook in bonen. 

Ben je vegetariër? Eet dan voldoende voeding met vitamine C om je collageenaanmaak te stimuleren. Citrusvruchten, bessen, tropisch fruit, tomaten en paprika’s zijn stuk voor stuk rijk aan vitamine C. 

Zorg ook voor voldoende zink en koper in je dieet. Je vindt dit bijvoorbeeld in cashewnoten. 

Kom je er niet met voeding, dan kan je kiezen voor een supplement. 2,5 tot 15 gram collageen per dag in poedervorm kan de huidelasticiteit en gewrichtsflexibiliteit al ten goede komen.

Wat is beter, runder- of viscollageen?

Op de markt vind je verschillende soorten collageen, waaronder: 

1. Viscollageen Deze vorm is het meest verwant aan het type in de menselijke huid en bestaat vooral uit collageen type I. Het wordt snel opgenomen en bevat bovendien omega-3 vetzuren die ook gunstig zijn voor de gezondheid.

2. Rundercollageen Deze vorm heeft nagenoeg dezelfde eigenschappen als viscollageen. Echter wordt het soms vermeden omdat via runderen ziektes overdragen kunnen worden. Deze vorm bevat collageen van type I en type III. 

3. Varkenscollageen In tegenstelling tot rundercollageen is bij deze vorm de kans op ziekteoverdracht veel kleiner. Het wordt vaak gebruikt voor cosmetische procedures. 

4. Plantaardig collageen Deze nieuwe vorm van collageen is plantaardig en heeft weinig raakpunten met het collageen van de mens. Echter helpen de ingrediënten wel om de lichaamseigen aanmaak te stimuleren. 

Van alle types is Type I-collageen het meest belangrijk voor het bindweefsel. Een supplement  met dit type collageen is dus de beste keuze voor mensen. 

Collageensupplementen worden aangeboden in ongedenatureerde vorm of gehydrolyseerde vorm. Ongedenatureerd wil zeggen dat het collageeneiwit zijn oorspronkelijke vorm heeft behouden. Bij gehydrolyseerd collageen zijn de collageenmoleculen (peptiden) kleiner gemaakt en dus beter opneembaar voor het menselijke lichaam. Collageenpoeder bevat vooral de gehydrolyseerde vorm, terwijl capsules de ongedenatureerde vorm bevatten.

Hoe wordt collageen poeder gemaakt?

Rundercollageen komt, zoals de term al verklapt, van runderen. Wanneer het vlees van deze dieren wordt verwerkt voor consumptie, dan gebruiken collageen supplement bedrijven het overschot voor collageen eiwitten (gelatine). De huid en botten van de dieren worden in water gekookt en daarvan blijft collageen over. Deze substantie wordt dan weer gedroogd en tot collageen poeder vermengd zodat de consument het later gemakkelijk kan vermengen in zijn ochtendkoffie of een kommetje yoghurt. 

Viscollageen, ook wel gekend als marine collageen, daarentegen komt van de huid en ander overschot van vissen. Eigenlijk alles wat niet wordt gebruikt om te eten, kan weer verwerkt worden in viscollageen. Denk maar aan de huid, maar ook botjes en graten van de vis. Deze bijproducten worden gehydrolyseerd door middel van de protease-enzymen.

Collageen poeder vs. collageen pillen, wat is het verschil

Collageen supplementen worden steeds populairder. Wil je graag collageen kopen, maar weet je niet welke vorm je best inneemt? Check dan even deze verschillen tussen collageen poeder en collageen capsules!

Hoe lang duurt het voordat collageen werkt?

Zodra de collageenpeptiden in de bloedbaan zijn opgenomen, kan ons lichaam dit collageen vrij snel gebruiken. Hoe snel collageen begint te werken hangt echter af van de huidige collageenniveaus in je lichaam. Bij een laag collageengehalte zal je sneller een verschil opmerken. 

Ook de dosis collageen speelt hier een belangrijke rol. Hoeveel collageen je nodig hebt voor resultaat, dat bespreken we hier. Er is al heel wat onderzoek gedaan naar de werking van collageen. Zo zou je na 8 à 12 weken al een verschil moeten werken wat betreft elasticiteit van de huid. Voor de gewrichten duurt het wat langer. Na 24 weken zou collageen effect hebben op de flexibiliteit. 

Collageen als supplement nemen is over het algemeen genomen veilig. Er zijn weinig gekende risico’s of bijwerkingen, maar in dit artikel gaan we daar dieper op in.

Is glucosamine hetzelfde als collageen?

Waar collageen een eiwit is, is glucosamine een aminosuiker (glucose en glutamine). Aminosuikers helpen om glycosaminoglycanen aan te maken. Glycosaminoglycanen vormen een belangrijk deel van collageenrijke weefsels. De gewrichten bestaan uit veel meer collageen dan glucosamine. Collageen speelt een essentiële rol in de regeneratie van gewrichten, terwijl glucosamine eerder als ‘smeermiddel’ werkt. 

5 collageen mythes ontrafeld

#1 Je bent te jong voor collageen Wist je dat we 1% collageen verliezen per jaar dat we ouder worden? De collageenproductie in ons lichaam zal vanaf het 25ste levensjaar afnemen, wat betekent dat de tijd dan begint te tikken. Voor deze leeftijd zal je je dus geen zorgen te maken. Dit klinkt dramatisch, maar dat hoeft het niet te zijn. Met een goed collageen supplement kan je gerust de natuurlijke collageenproductie in je lichaam ondersteunen. 

#2 Je hoeft geen collageen te nemen als je voldoende proteïne eet Het klopt dat collageen een eiwit is, en het is nog wel het belangrijkste eiwit in ons lichaam. Collageen bestaat echter niet enkel uit eiwitten, maar ook uit aminozuren. Proteïne dat we uit voeding of shakes halen bevat ook aminozuren, maar dit zijn andere aminozuren dan die in collageen. Wat van belang is bij de aminozuren in collageen is dat ze peptiden kunnen vormen en deze bouwstenen zijn van belang voor de gezondheid van je huid. Naarmate we ouder worden, kunnen we dus best zowel eiwitten als collageen supplementen innemen om onze huid flexibel en stevig te houden. 

#3 Collageen poeder is minder efficiënt dan collageen pillen Kant-en-klare drankjes die collageen bevatten kunnen handig zijn. Zolang je collageen inneemt in de gehydrolyseerde vorm zit je goed. Deze vorm van collageen supplementen is aangepast zodat ze gemakkelijker worden opgenomen in het lichaam. Let dus bij het kopen van je collageen poeder of collageen pillen dat de verpakking ‘gehydrolyseerd’ vermeldt. 

#4 Marine collageen is beter dan rundercollageen Het grootste verschil is de oorsprong van het collageen. Beide collageen supplementen zijn even doeltreffend, dus persoonlijke voorkeur speelt hier een rol. Marine collageen zou kleinere deeltjes bevatten, wat betekent dat sommigen een betere opneembaarheid ervaren. Dit wilt natuurlijk niet zeggen dat rundercollageen slechter wordt opgenomen in het lichaam. Verder kan de prijs van de verschillende collageen supplementen ook verschillen. Een vuistregel is, zoals bij alle supplementen, om te kijken naar de kwaliteit en het milieu van de dieren. 

#5 Collageen is enkel voor vrouwen Anti-veroudering is een oude marketingtruc. Hoewel cosmeticaproducten en de massale verkoop ervan vaak en veelal gericht zijn op vrouwen, is de huid een orgaan dat zowel bij man als vrouw van groot belang is. Dat betekent dus ook dat de gezondheid van de huid voor iedereen relevant is.